AYTONOMIA

Βασική θέση στο έργο του Καστοριάδη κατέχει η έννοια της "Αυτονομίας", σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, που ο ίδιος αποκαλέστηκε και "Φιλόσοφος της Αυτονομίας". Ετυμολογικά βέβαια, η λέξη σημαίνει την πολιτική πράξη κατά την οποία μια κοινωνία δημιουργεί τους δικούς της νόμους και θεσμούς. Εκτός όμως από τους ίδιους τους νόμους, οι κοινωνίες έχουν και την ανάγκη της "νομιμοποίησης" αυτών, την απάντηση δηλαδή στο γιατί αυτοί οι νόμοι να είναι οι δίκαιοι. Προγενέστερες κοινωνίες νομιμοποιούσαν τους νόμους τους μέσα από την μεταφυσική, λέγοντας κυρίως ότι τους είχαν δοθεί από κάποιο θεό ή θεϊκό πρόγονο. Ο Καστοριάδης παρατήρησε ότι οι προσπάθειες αυτές για νομιμοποίηση είναι, ως επί το πλείστον τους, ταυτολογικές. Οι νόμοι της Παλαιάς Διαθήκης για παράδειγμα, νομιμοποιούνται από το Θεό, η ύπαρξη του οποίου βεβαιώνεται από το γεγονός ότι έδωσε αυτούς τους νόμους. Ο καπιταλισμός από την άλλη έχει σαν νομιμοποίηση του την "ορθολογικότητα" [1], το ότι δηλαδή αποτελεί ένα σύστημα στηριγμένο στη λογική. Παρομοίως όμως, ορίζει πρώτα το τι είναι λογικό, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η μεγιστοποίηση ενός "προϊόντος" παραγωγής και η ελαχιστοποίηση ενός "κόστους", των οποίων τις έννοιες ορίζει και πάλι ο ίδιος. Ένας τέτοιος ορισμός της λογικής όμως δεν μπορεί να στηριχτεί ο ίδιος στη λογική, μιας και έχουν υπάρξει πολλές κοινωνίες, που σίγουρα δεν θα αποκαλούνταν "παράλογες", που τον αγνοούσαν πλήρως και έτσι απαιτείται να τον δεχτούμε ως παραδοχή. Μία δεύτερη νομιμοποίηση του καπιταλιστικού συστήματος έχει επιχειρηθεί και με τη χρήση της Δαρβινικής θεωρίας της εξέλιξης των ειδών μέσω φυσικής επιλογής. Εδώ ο καπιταλισμός παρουσιάζεται ως "φυσικός", έχοντας δήθεν προέλθει από την ίδια διαδικασία που δημιούργησε και τον άνθρωπο. Ο Καστοριάδης, εκφράζοντας πρώτα την άποψη ότι η εφαρμογή της θεωρίας αυτής σε κοινωνικά μορφώματα είναι άτοπη, μας θυμίζει ότι η διαδικασία της εξέλιξης αφήνει πίσω της τον καταλληλότερου προς επιβίωση, με οποιοδήποτε μέσο, και όχι κάποιο ιδανικό αισθητικής ή δικαιοσύνης. Η νομιμοποίηση λοιπόν του καπιταλισμού είναι για άλλη μια φορά ταυτολογική, κάτι που δεν τον καθιστά αυτόματα λογικό ή φυσικό ως σύστημα.
Εδω παρατηρεί ότι πολλές κοινωνίες, τη στιγμή της δημιουργίας τους, παρουσιάζουν φαινόμενα αυτονομίας, όπως οι δημαρχιακές συναντήσεις πολιτών (town hall meetings) κατά την Αμερικανική Ανεξαρτησία και οι οργανώσεις πολιτών κατά την Κομμούνα του Παρισίου. Στην εξέλιξη τους όμως, τα συστήματα αυτά, δίνουν την νομοθετική εξουσία σε εκλεγόμενους άρχοντες με αποτέλεσμα την πλήρη αποξένωση του πολίτη από αυτήν. Κατά τον Καστοριάδη, μόνον η λεγόμενη εκτελεστική εξουσία που πρέπει να πράττει μόνο κατά κυριολεξία του όρου, εκτελώντας τα βουλεύματα του δήμου, μπορεί να μεταβιβάζεται σε ειδικούς ενώ οι υπόλοιπες, συμπεριλαμβανομένης και της δικαστικής, πρέπει να μένουν στα χέρια των πολιτών μέσω της άμεσης δημοκρατίας.
Σε αντίθεση αυτής της τάσης, οι Έλληνες κατά την αρχαιότητα ως πραγματικά αυτόνομη κοινωνία, γνώριζαν ότι οι νόμοι είναι ανθρώπινοι και κατ' ουσίαν αυτονομιμοποιούμενοι. Μπόρεσαν έτσι να τους αλλάζουν διαρκώς, συχνά με δημοκρατικά μέσα. Το ότι παρά τη συνειδητοποίηση αυτή, οι Έλληνες συνέχισαν να σέβονται και να υπακούουν τους νόμους τους, απέδειξε κατά τον Καστοριάδη ότι οι αυτόνομες κοινωνίες είναι δυνατές μέσα στην ιστορία σε αντίθεση με το επιχείρημα που παρουσιάζει τη θρησκεία ως αναγκαία προϋπόθεση για την διατήρηση της έννομης τάξης[2].

Η εφεύρεση του αιώνα εγκατέλειψε την Θράκη.

 Η συσκευή "Ψυχρής Σύντηξης" για αστείρευτη ενέργεια, έφυγε από την Ξάνθη και πηγαίνει στον Καναδά - Η Εταιρεία "ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ" κουράστηκε να περιμένει συμπαράσταση από το Κράτος - Εκατό (100) εκατομμύρια Ευρώ πρόσφεραν οι Τούρκοι για να μεταφερθεί η έδρα της Εταιρείας στην Τουρκία - Η ΝΑSA ενδιαφέρεται, η Ελλάδα όχι...

Τόπος των χαμένων ευκαιριών δεν είναι μόνον η Αλεξανδρούπολη αλλά και η Ξάνθη.

Θα θυμούνται ασφαλώς οι αναγνώστες της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΡΑΚΗΣ τα ρεπορτάζ που είχαμε δημοσιεύσει για την ίδρυση Εργοστασίου στην ΒΙ.ΠΕ Ξάνθης που θα συναρμολογούσε επιβατικά και αγροτικά αυτοκίνητα.

Επρόκειτο για μια πολύ μεγάλη επένδυση σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, που όμως έμεινε στα χαρτιά. Και μην την είδατε και μην την ακούσατε.

Άλλη μια παρόμοια περίπτωση που πριν από ένα χρόνο είχαμε παρουσιάσει, ήταν η επένδυση της Εταιρείας "ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ" για κατασκευή οικιακών συσκευών "Ψυχρής σύντηξης" που θα παρείχαν αστείρευτη ενέργεια.

Για την συνέχεια και την κατάληξη αυτής της ιστορίας διαβάστε τι έγραψε "ΤΟ ΒΗΜΑ"

Η Ελλάδα της κρίσης μοιάζει απελπιστικά με το κουτί της Πανδώρας: μύρια κακά και μόνο ένα καλό - η ελπίδα - ήρθαν στο φως.

Η έσχατη τραγωδία μας είναι πως ακόμη και αυτή την ελπίδα αποδεικνυόμαστε ανίκανοι να την κρατήσουμε στα χέρια μας και τη διώχνουμε στα πέρατα της Γης.

Για τι πράγμα μιλάμε; Για το καυτότερο μυστικό του πλανήτη, την πηγή αστείρευτης ενέργειας.

Πρόκειται για την «ψυχρή σύντηξη» που, όπως σας αποκαλύψαμε έναν χρόνο πριν (βλ. HYPERLINK "http://www.tovima.gr/science/article/?aid=430840" www.tovima.gr/science/article/?aid=430840 ), είχε πολλές πιθανότητες να υλοποιηθεί στην Ελλάδα, από την εταιρεία Δευκαλίων (Defkalion Green Technologies SA).

Τώρα, έπειτα από πολλές δοκιμές και κρίσεις τρίτων παρατηρητών, «Το Βήμα» επισκέφθηκε το εργαστήριό της και είδε ιδίοις όμμασι την εισαγόμενη ενέργεια να εξαπλασιάζεται στην έξοδο!

Ομως δεν πρόκειται να «δει το θαύμα» κανένας άλλος στη χώρα μας: την επόμενη ημέρα η Δευκαλίων τα μάζεψε κι έφυγε για το Βανκούβερ του Καναδά.

Είχε κουραστεί πια να περιμένει αυτό το άψυχο κράτος να της δώσει πλαίσιο λειτουργίας...

Αξίζει πολλαπλά να διαβάσετε τη συνέχεια αυτής της ιστορίας, όχι μόνο για την ευκαιρία να ξανασχηματίσετε το γνωστό πενταδάχτυλο σχήμα αλλά και διότι είναι μάλλον ο πρόλογος ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της ανθρωπότητας!

Το 1751 ο γερμανός βαρόνος Axel Frederik Cronstedt έψαχνε σε ένα ορυχείο να βρει χαλκό. Αντ' αυτού ανακάλυψε ένα καινούργιο μέταλλο, που το ονόμασε τσαντισμένος «kupfernickel», δηλαδή «χαλκό του Διαβόλου». Το λευκό αυτό μέταλλο είναι το γνωστό νικέλιο, που βρίσκεται άφθονο και στη χώρα μας.

Η αλχημεία του «χαλκού του Διαβόλου»

Πολύ αργότερα, και ενόσω το νικέλιο έπαιρνε τη θέση του στη βιομηχανική επανάσταση με τις ποικίλες εφαρμογές του, κάποια περίεργα φαινόμενα απρόσμενης μεταστοιχείωσης άρχισαν να διαπιστώνονται στα εργαστήρια των επιστημόνων.

Συγκεκριμένα, στο τεύχος Ιουλίου του 1905 του περιοδικού The Physical Review ο βρετανός χημικός Clarence Skinner έγραψε:

«Κατά την πειραματική μελέτη της εμβάπτισης διαφόρων μετάλλων σε ήλιο παρατηρήθηκε ότι όσο προσεκτικά κι αν καθαρίζαμε το αέριο εμφανιζόταν επίμονα ακτινοβολία υδρογόνου στην κάθοδο».

Ακολούθησαν δεκάδες άλλοι με όμοιες διαπιστώσεις, σε βαθμό που ο καθηγητής του Πολυτεχνείου της Καλιφόρνιας (Caltech) Robert Millikan δήλωσε λίγο μετά τη βράβευσή του με το Νομπέλ Φυσικής - το 1923 - πως «οι πυρηνικές μεταστοιχειώσεις κατά την ηλεκτρική εκκένωση είναι ένα από τα εξόχως ενδιαφέροντα προβλήματα της σύγχρονης φυσικής».

Το 1926 οι καθηγητές Fritz Paneth και Κ. Peters αποφάνθηκαν ότι το παλλάδιο ήταν αυτό που επέφερε μεταστοιχείωση του υδρογόνου σε ήλιο κατά τα πειράματά τους, σε θερμοκρασία δωματίου.

Ο επιστημονικός κόσμος όμως ξέχασε τα επόμενα χρόνια να ψάξει άλλο το θέμα και... ξαφνιάστηκα περίεργα όταν άκουσα τον τεχνικό διευθυντή της Δευκαλίων Γιάννη Χατζηχρήστο να μου λέει - σχεδόν έναν αιώνα μετά - πως «δεν συζητάμε για πυρηνική ενέργεια αλλά για χημική ενέργεια που προέρχεται από μεταστοιχείωση».

«Δηλαδή τι κάνετε και πώς φθάσατε σε αυτήν;» τον ρώτησα.

Μου απάντησε πως έφθασαν διά της «εις άτοπον απαγωγής»:

Ο ιταλός χημικός Andrea Rossi είχε εντοπίσει τυχαία το φαινόμενο σύντηξης νικελίου και υδρογόνου αλλά, μη κατανοώντας το σε βάθος, δεν κατόρθωνε να ελέγξει και να σταθεροποιήσει τη διαδικασία.

Η ανεπάρκεια αυτή και το επιχειρηματικό του ολίσθημα να δώσει στην αμερικανική εταιρεία Ampenergo τα δικαιώματα μεταπώλησης στον Καναδά οδήγησαν στο «διαζύγιο» του περσινού καλοκαιριού μεταξύ της Δευκαλίων και της εταιρείας Leonardo Corp. του Andrea Rossi.

Τότε, «έχοντας διαβάσει όλη τη βιβλιογραφία των πυρηνικών αντιδράσεων χαμηλής ενέργειας (LENR)», μου είπε ο κ. Χατζηχρήστος, «αποφασίσαμε πως έπρεπε να δοκιμάσουμε αυτό που δεν είχε σκεφθεί κανένας άλλος. Φτιάξαμε μια ολότελα δική μας νέα μέθοδο, που επιτρέπει τη σύντηξη του υδρογόνου με το νικέλιο σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες».

Ήμασταν εκεί, στη δοκιμή!

Το ότι τα λεγόμενά του ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα το διαπίστωσα ο ίδιος, στον βαθμό που μου επέτρεπαν οι γνώσεις μηχανικού, όταν επιτέλεσαν για χάρη μου το πείραμα.

Μια διάταξη δημιουργίας πλάσματος θέρμαινε νανοσκόνη νικελίου στους 500 βαθμούς Κελσίου, επιφέροντας αλλοιώσεις στη δομή των ισοτόπων του νικελίου. Τότε, τρεις καταλύτες εισάγονταν στον θαλαμίσκο της αντίδρασης και ακολουθούσε ο διαχωρισμός του συμπιεσμένου διατομικού υδρογόνου σε ατομικό, μέσω ηλεκτροδιέγερσης.

Στην επόμενη φάση το μονοατομικό υδρογόνο πολωνόταν, μέσω επιμήκυνσης της τροχιάς του μοναδικού του ηλεκτρονίου - πράγμα που επέφερε και εκπομπή ακτινοβολίας γάμμα.

Ακολουθούσε η απορρόφηση της ακτινοβολίας γάμμα και η μετατροπή της σε θερμότητα.

Από την έναρξη αυτής της αντίδρασης και εφεξής δεν χρειαζόταν η περαιτέρω θέρμανση του νικελίου (σε αντίθεση με τη μέθοδο του Rossi) και η «καύση» μπορούσε να διαρκέσει μήνες.

Αρκούσε η εισαγωγή αερίου αργού για να διατηρείται το εσωτερικό του θαλαμίσκου στη σωστή πίεση.

Αξιοσημείωτο ήταν και το ότι η διαδικασία κλεισίματος του συστήματος ήταν ακαριαία, με απλό κλείσιμο της παροχής υδρογόνου, ενώ η διάταξη του Rossi απαιτούσε ώρες.

Το τελικό προϊόν της αντίδρασης ήταν φωτόνια στην υπέρυθρη κλίμακα, δηλαδή θερμότητα.

Η εξαγόμενη ενέργεια που είδα από το συγκεκριμένο πείραμα ήταν εξαπλάσια της εισαγόμενης. «Είναι η τελική;» ρώτησα τον κ. Χατζηχρήστο.

«Εχουμε φθάσει έως και 14πλάσια, αλλά δεν το ρισκάρουμε πριν βεβαιωθούμε ότι οι κεραμικές μονώσεις που χρησιμοποιούμε την αντέχουν» απάντησε.

«Πόσο νικέλιο απαιτείται για καύσιμο;» ξαναρώτησα. «Τα τρία γραμμάρια που βάλαμε στις 16 Ιουνίου, απ' ό,τι βλέπεις, δεν έχουν εξαντληθεί ως σήμερα (21 Νοεμβρίου) και έχουν την ίδια απόδοση.

Το μόνο που χρειάζεται είναι δύο λίτρα υδρογόνο στο εξάμηνο» απάντησε ο Αλέξανδρος Ξανθούλης αφοπλιστικά.

Η έξωθεν μαρτυρία

Στις 19 Οκτωβρίου 2012 η Δευκαλίων ανάρτησε στον ιστότοπό της (βλ. HYPERLINK "http://www.defkalion-energy.com/forum/viewtopic.php?f=17&t=4143" www.defkalion-energy.com/forum/viewtopic.php?f=17&t=4143 ) τα πρακτικά της αξιολόγησης λειτουργίας του αντιδραστήρα της, Hyperion Single Reactor Kernel, από ανεξάρτητο παρατηρητή.

Οπως ανακάλυψε και δημοσίευσε το έγκριτο Forbes στις 20 Οκτωβρίου (βλ. HYPERLINK "http://www.forbes.com/sites/markgibbs/2012/10/20/cold-fusion-gets-a-little-more-real" www.forbes.com/sites/markgibbs/2012/10/20/cold-fusion-gets-a-little-more-real ), το «τρίτο μάτι» ήταν ένα στέλεχος της NASA εδώ και τριάντα χρόνια, ο Michael A. Nelson.

O ίδιος ισχυρίστηκε ότι διενήργησε την πολύμηνη δοκιμή, επικεφαλής 11μελούς ομάδας, μόνο εκ μέρους του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος New Energy Foundation (βλ. HYPERLINK "http://www.infinite-energy.com" www.infinite-energy.com ) και όχι της NASA.

Αυτό τυπικά ισχύει, όμως γνωρίζουμε από την προϊστορία με τον Rossi ότι τόσο η διαστημική υπηρεσία των ΗΠΑ όσο και το ερευνητικό κέντρο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ παρακολουθούν από κοντά τα τεκταινόμενα.

Διάβασα το πρακτικό της εν λόγω δοκιμής και είδα ότι ο Nelson επιβεβαίωνε την επίτευξη περίσσειας ενέργειας στην έξοδο, έστω και τριπλάσιας - έναντι της εξαπλάσιας που είδα εγώ.

Αλλά σημείωνε και έναν των τριών καταλυτών που η Δευκαλίων κρατούσε μυστικούς: ανθρακικό κάλιο. Σκέφθηκα ότι οι άλλοι δύο θα ήταν βάριο και στρόντιο, αλλά ήταν μόνο μια εικασία.

Για το αν όντως εικάζουμε σωστά πως αυτό είναι το θεωρητικό υπόβαθρο της μεταστοιχείωσης που συμβαίνει στον αντιδραστήρα της Δευκαλίων δεν θα μπορούμε να γνωρίζουμε πριν η εταιρεία καταθέσει την αίτηση κατοχύρωσης της ευρεσιτεχνίας της για τη μέθοδο της κύριας αντίδρασης.

Αλλά αυτό δεν πρόκειται να το πράξει, για ευεξήγητους λόγους, παρά αφού πρώτα καταθέσει τις έξι πατέντες που έχει αναπτύξει για τα κεραμικά και το μπουζί του σπινθήρα πλάσματος και μόνο τον μήνα της εμπορικής κυκλοφορίας του πρώτου προϊόντος της. Και αυτό προβλέπεται για το ερχόμενο καλοκαίρι.

Γιατί έφυγαν από την Ελλάδα

Συζήτησα αρκετά με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Δευκαλίων Αλέξανδρο Ξανθούλη, τον τεχνικό διευθυντή της Γιάννη Χατζηχρήστο και τον διευθυντή μάρκετινγκ Συμεών Τσαλίκογλου για το τι συνέβη ώστε «να τα μαζέψουν και να φύγουν από την Ελλάδα» και το τι σχεδιάζουν να κάνουν εφεξής.

Μου αφηγήθηκαν όλες τις πτυχές της 18μηνης αναμονής τους να λάβουν από την Πολιτεία την ελάχιστη στήριξη που ζητούσαν: αναγνώριση του τομέα ερευνών τους ως μιας ακόμη πράσινης τεχνολογίας και ένα απλό δάνειο για την ολοκλήρωση των ερευνών και δοκιμών.

Ολες οι υποσχέσεις αποδείχθηκαν φρούδες, είτε από ανικανότητα των αρμοδίων να κατανοήσουν το θέμα είτε από «εσκεμμένη αδιαφορία» ή από σύγκρουση συμφερόντων με τους νυν ενεργειακούς προύχοντες της χώρας.

Μου είπαν ονόματα για όλη αυτή την ψυχοφθόρα λιτανεία που έζησαν, αλλά επέμειναν στο off the record.

Μόνο σε ένα ξέσπασμά του ο Γιάννης Ξανθούλης μού είπε: «Λίγο μετά το περσινό σας άρθρο στο "Βήμα" μάς ήλθαν για έλεγχο κατόπιν επώνυμης καταγγελίας ότι κατασκευάζουμε παράνομες γεννήτριες.

Οταν ο έλεγχος τελείωσε αποδεικνύοντας το ψευδές της καταγγελίας, ρωτήσαμε ποιος την έκανε και τότε, αυτομάτως, η καταγγελία βαφτίστηκε ανώνυμη».

Τον ρώτησα αν όντως η κυβέρνηση είχε θεωρήσει σοβαρή την προσπάθειά τους. Μου είπε:

«Αν η τεχνολογία μας δεν τους έπειθε, δεν τους έπεισε το ότι μας επισκέφθηκε ο ίδιος ο διευθυντής της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSA) για να ενημερωθεί; Δεν πήραν είδηση την επίσκεψή του όταν έκλεισαν τους δρόμους της Γλυφάδας για να φθάσει ως εδώ; Ή ότι μου ζήτησε ενημέρωση ο Μπαρόζο;».

Πλειοδότες οι Τούρκοι!

«Αλήθεια», τον ρώτησα, «ποιοι ξένοι σάς επισκέφθηκαν πρώτοι και πόσοι άλλοι μετά;».

«Πρώτοι ήρθαν οι Κινέζοι» μου είπε, «αλλά τα ήθελαν όλα δικά τους. Ακολούθησαν... οι πάντες. Σχεδόν όλα τα μεγάλα βιομηχανικά κράτη.

Τα λιγότερα ζήτησαν οι Τούρκοι, που μας έβαλαν στο τραπέζι μια επιταγή 100 εκατ. ευρώ, ζητώντας μόνο να μεταφερθεί η έδρα στην Τουρκία και να λέμε ότι η τεχνολογία είναι τουρκική.

Μας πρόσφεραν αυτά τα λεφτά όταν ακριβώς τα χρειαζόμασταν περισσότερο, αλλά δεν μας πήγαινε η καρδιά να δεχθούμε».

«Και τώρα; Γιατί στον Καναδά;». «Γιατί εδώ όχι μόνο δεν μας βοήθησε κανένα από τα ερευνητικά ινστιτούτα που απευθυνθήκαμε», είπε ο κ. Ξανθούλης, «αλλά έφθασε ο βουλευτής Κοντός της Ξάνθης να κάνει επερώτηση την άνοιξη στη Βουλή για τα... πυρηνικά απόβλητα που θα αποθηκεύαμε στο λιμάνι της Καβάλας!

Αντίθετα, ο Καναδάς μάς δέχθηκε χωρίς όρους. Και όχι μόνο μας επιχορηγεί και μας δίνει επίσημη άδεια λειτουργίας με την πιστοποίηση ότι δεν πρόκειται για συμβατική πυρηνική τεχνολογία, αλλά και μας διαθέτει δωρεάν τα εθνικά του ενεργειακά εργαστήρια για ό,τι χρειαστούμε».

«Πάντως», πρόσθεσε, «στον Καναδά μετακομίζουμε μόνο προσωρινά, μέχρι να ολοκληρωθεί η φάση πρωτοτυποποίησης, βιομηχανικών δοκιμών και έγκρισης παραγωγής και διάθεσης βιομηχανικού προϊόντος.

Επειτα από το πολύ τρία χρόνια σχεδιάζουμε να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας. Αλλωστε ο συνολικός σχεδιασμός μας είναι για μια εταιρεία με θυγατρικές σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη, καθώς ο στόχος μας είναι να αδειοδοτούμε την κατασκευή των συστημάτων μας από τρίτους. Εμείς θα παρέχουμε μόνο την πρώτη ύλη, την ειδικά διαμορφωμένη νανοσκόνη νικελίου».

Και όντως, διαβάζοντας το επιχειρηματικό σχέδιο της εταιρείας είδα ότι έχουν τόσο τις προδιαγραφές άνετης προετοιμασίας στον Καναδά όσο και της μετέπειτα εμπορικής επιτυχίας:

Για κάθε δολάριο που θα ξοδεύουν ως εταιρεία στον Καναδά, η τοπική κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας θα βάζει άλλα τρία.

Οσο για τις προοπτικές, με κόστος μεγαβατώρας (MWh) λιγότερο από 5 ευρώ με τον αντιδραστήρα της (έναντι 107 ευρώ/MWh των φωτοβολταϊκών), η Δευκαλίων προσδοκά στο πενταετές πλάνο της να έχει το 2017 καθαρά κέρδη ύψους 19 δισ. ευρώ!

Ηδη έχουν συνάψει προκαταρκτικές συμφωνίες για αδειοδότηση κατασκευής με εταιρείες από 80 χώρες.

Αλλά και οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές αεροπλάνων, αυτοκινήτων, σιδηροδρόμων και πλοίων του πλανήτη έχουν ήδη ζητήσει κοινή έρευνα και ανάπτυξη κινητήρων για τους τομείς τους.

«Και οι πετρελαιάδες;» ρώτησα. «Δεν θα σας πολεμήσουν;».

Η απάντηση του κ. Ξανθούλη ήταν: «Αν είχαμε ξεκινήσει αυτή τη διαδικασία 10 χρόνια πριν, θα ήμασταν τώρα νεκροί. Αλλά τώρα, όπως μου είπε ο ίδιος ο αντιπρόεδρος της Exxon, δεν μας βλέπουν ανταγωνιστικά. Πολύ απλά, όπως μου είπε, σε δύο-τρία χρόνια θα μας κάνουν μια προσφορά εξαγοράς που δεν θα μπορούμε να αρνηθούμε».

Διασταύρωσα αυτή τη νέα προσέγγιση των πολυεθνικών του πετρελαίου με μια κίνηση της Shell: μέσω του προγράμματος «Shell GameChanger» επιζητεί συνεργασία με ερευνητές της ψυχρής σύντηξης. Προφανώς, τους βλέπει πολύ πιο σοβαρά απ' ό,τι οι δικοί μας ιθύνοντες.

Το «μαγικό» κουτί

«Για εμάς, τους απλούς καταναλωτές ενέργειας, ποιο θα είναι το τελικό όφελος;». «Οτι αγοράζοντας με 5.500 ευρώ ένα κουτί μισού κυβικού μέτρου των 45 KW θα ξεχάσετε το κόστος ενέργειας του σπιτιού σας» μου απάντησε.

Το μόνο που έμεινε αναπάντητο στον νου μου ήταν πόσο θα ισχύσει η διακηρυγμένη εμμονή της Δευκαλίων στη «μη χρήση της τεχνολογίας της για στρατιωτικούς σκοπούς».

Απ' ό,τι έμαθα εκ των υστέρων, μία από τις άδειες χρήσης που της ζήτησαν στον Καναδά ήταν για αξιοποίηση τέτοιας πηγής ενέργειας σε υπερελαφρά τηλεκατευθυνόμενα αεροπλανάκια (UAV). Και τότε θυμήθηκα μία ακόμη στιχομυθία μου με τον τεχνικό διευθυντή της Δευκαλίων:

«Αν υποψιάζομαι σωστά», του είχα πει, «η τεχνολογία σας δεν ανατρέπει απλά την ενεργειακή οικονομία του πλανήτη αλλά επιτρέπει ακόμη και το όνειρο για διαστρικά ταξίδια».

Μου απάντησε: «Γιατί νομίζεις ότι η NASA ενδιαφέρεται τόσο πολύ για εμάς;».

***

Σημείωση Ε.Θ.

Επιφυλάξεις για την επένδυση της Εταιρείας ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ στην Ξάνθη είχαν διατυπωθεί, από την πρώτη στιγμή της εξαγγελίας, κυρίως από εφημερίδες της Ξάνθης.

Υπήρξαν μάλιστα και ειρωνικά και υποτιμητικά δημοσιεύματα γι' αυτήν την εφεύρεση του Αιώνα.

Τώρα η Εταιρεία φεύγει από την Ελλάδα, των... τοπικών κοινωνιών που λένε ΟΧΙ ΣΕ ΟΛΑ.

Και εμάς τους Θρακιώτες μας δέρνει η φτώχεια και η ανεργία.

Άξιος ο μισθός μας.

elthraki.gr

στις Σάββατο, Δεκεμβρίου 08, 2012

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ 2ο ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΩΝ:

"ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΝΟΜΙΣΜΑ, ΑΥΤΟ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΥΠΟΤΙΜΗΘΕΙ; ΑΝ ΝΑΙ ΠΟΣΟ; ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΔΕ ΘΑ ΑΥΞΗΘΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ, ΦΑΡΜΑΚΑ, ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ Κ.Τ.Λ) ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ; ΕΠΙΣΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΔΕ ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΟΣΟΙ ΕΒΓΑΛΑΝ ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΤΟΥΣ ΕΞΩ ΝΑ ΑΓΟΡΑΖΟΥΝ ΟΤΙ ΘΕΛΟΥΝ ΠΑΜΦΗΝΑ;"

Θα πρέπει ευθύς εξαρχής να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν υπάρχει καμιά ευθεία σχέση ανάμεσα στο νόμισμα, στην υποτίμηση και στην αύξηση των τιμών των εισαγομένων. Κατά πρώτον, είναι μέγας μύθος ότι η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος είναι μονόδρομος και ότι μ’ αυτόν τον τρόπο θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Αυτό για να συμβεί θα πρέπει όλοι οι άλλοι συντελεστές του διεθνούς εμπορίου να είναι σταθεροί. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν ισχύει. Η υποτίμηση του νομίσματος δεν υπήρξε ποτέ τελεσφόρα επιλογή για την ανταγωνιστικότητα. Δεν έχει να δει κανείς την πορεία της παλιάς δραχμής που υπέστη μόνο μέσα στην μεταπολίτευση υποτίμηση περίπου κατά 90%, αλλά η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας με όρους διεθνούς εμπορίου δεν βελτιώθηκε.

Ο λόγος είναι απλός. Η ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας εξαρτάται από την θέση της στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Εξαρτάται δηλαδή από το αν είναι οικονομία φθηνών υπηρεσιών και εργασίας με όρους εξάρτησης και υποταγής στην διεθνή αγορά, ή αν είναι μια οικονομία παραγωγικής επέκτασης και καινοτομιών με όρους οικονομικής αυτοτέλειας που εξασφαλίζει την ολόπλευρη αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων. Επομένως καθοριστικός συντελεστής που εξασφαλίζει την ανταγωνιστική θέση μιας οικονομίας στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις είναι η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας με βασικό μοχλό την τεχνολογία παραγωγής και τις εφαρμογές καινοτομιών. Μόνο οικονομίες που αυξάνουν διαρκώς την παραγωγικότητα της εργασίας μπορούν να διεκδικούν καλύτερη διεθνή θέση και μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα. Και για να γίνει αυτό απαιτείται πρώτα και κύρια σοβαρή επένδυση στην ζωντανή εργασία και διαρκή αναβάθμισή της με όρους απολαβών, ειδίκευσης και αξιοποίησης. Σ’ αυτό ακριβώς κρύβεται το κλειδί της ανταγωνιστικότητας.

Η ανταγωνιστικότητα καθορίζεται από την παραγωγικότητα με την οποία μια εθνική οικονομία χρησιμοποιεί τους ανθρώπινους, κεφαλαιουχικούς και των φυσικούς πόρους. Για να κατανοήσουμε την ανταγωνιστικότητα, το σημείο εκκίνησης θα πρέπει να είναι οι αντικειμενικοί πόροι που μπορούν να εξασφαλίσουν την ευημερία σε μια οικονομία. Το επίπεδο ζωής μια χώρας καθορίζεται από την παραγωγικότητα της οικονομίας της, η οποία μετράται με βάση την αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται ανά μονάδα των διαθέσιμων πόρων του. Η παραγωγικότητα εξαρτάται τόσο από την αξία των προϊόντων και των υπηρεσιών που παράγει η οικονομία – η οποία μετράται με βάση τις τιμές που μπορούν να έχουν στις ανοικτές αγορές – και από την αποτελεσματικότητα με την οποία μπορούν να παραχθούν. Η παραγωγικότητα εξαρτάται επίσης από την ικανότητα μιας οικονομίας να κινητοποιήσει τους διαθέσιμους ανθρώπινους πόρους.

Η αληθινή λοιπόν ανταγωνιστικότητα μετράται με την παραγωγικότητα. Η παραγωγικότητα επιτρέπει σε μια οικονομία να υποστηρίξει υψηλούς μισθούς και κοινωνικές απολαβές, με ελκυστικές αποδόσεις κεφαλαίου και ένα σταθερό νόμισμα – και μαζί τους, ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι αυτές καθαυτές οι εξαγωγές ή η εξωστρέφεια της οικονομίας, όπως μας έχουν παραμυθιάσει, αλλά η φύση και η παραγωγικότητα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε μια συγκεκριμένη οικονομία. Καθαρά τοπικές βιομηχανίες και οικονομικές δραστηριότητες χωρίς εξαγωγικό προσανατολισμό υπολογίζονται επίσης στην ανταγωνιστικότητα, επειδή η παραγωγικότητά τους όχι μόνο παίζει ρόλο στο ύψος των μισθών, αλλά επίσης έχει πολύ σημαντική επίδραση στο κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας γενικά, αλλά και το κόστος ζωής στη χώρα.

Σχεδόν τα πάντα που έχουν σημασία για την ανταγωνιστικότητα. Το επίπεδο των σχολείων και γενικά της παιδείας έχει σημασία, η ανάπτυξη της εγχώριας έρευνας έχει σημασία, η κατάσταση των δικτύων επικοινωνίας και μεταφορών έχει σημασία, η ύπαρξη των υποδομών έχει σημασία, το καταναλωτικό πρότυπο συνολικά της οικονομίας έχει σημασία, η ύπαρξη σχεδίου και γενικά σχεδιασμού για την αξιοποίηση των εγχώριων πόρων έχει μεγάλη σημασία, η διαθεσιμότητα χρηματοδότησης χωρίς παρενέργειες χρέους και εξάρτησης από το εξωτερικό επίσης έχει τεράστια σημασία. Αυτές και άλλες πτυχές των συνθηκών που συγκροτούν μια εθνική οικονομία βρίσκονται βαθιά ριζωμένες στην πολιτική οργάνωση, στους ανθρώπους και στον πολιτισμό μιας χώρας. Το γεγονός αυτό καθιστά τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μια ιδιαίτερη πρόκληση, διότι δεν υπάρχει μια ενιαία πολιτική, ή ένα μεγάλο άλμα που μπορεί να δημιουργήσει την ανταγωνιστικότητα, μόνο πολλές αλλαγές σε όλους τους επιμέρους τομείς που χρειάζονται αναπόφευκτα χρόνο για να επιτευχθούν. «Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας είναι ένας μαραθώνιος και όχι ένα σπριντ», λένε οι σοβαροί οικονομολόγοι και δεν έχουν άδικο.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις μιας οικονομίας είναι πώς να δημιουργήσει και κατόπιν να διατηρήσει την δυναμική για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Κι αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με υποτιμήσεις του νομίσματος, όσο καλά σχεδιασμένες, ή όσο καλές προθέσεις κι αν κρύβουν. Χρειάζεται ριζική αλλαγή των όρων λειτουργίας της οικονομίας. Χρειάζεται να τσακιστεί ο ολιγοπωλιακός και μονοπωλιακός έλεγχος της εσωτερικής και εξωτερικής αγοράς της ελληνικής οικονομίας. Μόνο το τσάκισμα των καρτέλ στο χονδρεμπόριο και στο λιανεμπόριο θα μπορούσε να ρίξει τις τιμές μέχρι και 45% στην εγχώρια αγορά, αυξάνοντας τις αποδόσεις των εγχώριων μικρών και μεσαίων παραγωγών δίνοντάς τους το κίνητρο για δραματική αύξηση της παραγωγικότητάς τους. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να δοθεί ώθηση και στην εξαγωγική δραστηριότητα χωρίς να είναι σε βάρος της εσωτερικής αγοράς.

Η ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας στο έδαφος της ντόπιας παραγωγής και στη βάση της εσωτερικής τουριστικής ζήτησης, που εξασφαλίζεται από τις αυξημένες (με όρους εισοδήματος και ελεύθερου χρόνου) δυνατότητες του εγχώριου πληθυσμού για αναψυχή και τουρισμό, διασφαλίζει χαμηλότερες τιμές και αυξανόμενη ποιότητα τουριστικών υπηρεσιών και για την διεθνή τουριστική ζήτηση. Επίσης οι διακρατικές συμφωνίες προγραμματικού ή άλλου χαρακτήρα μπορούν να βελτιώσουν ριζικά τους όρους των διεθνών οικονομικών σχέσεων, εξασφαλίζοντας ανταγωνιστικές τιμές τόσο για τις αναγκαίες εισαγωγές, όσο και για τις εξαγωγές της χώρας.

Με τα παραδείγματα αυτά θέλουμε να δείξουμε ότι πρέπει να ξεφύγουμε από παρωχημένες λογικές που νομίζουν ότι με υποτίμηση του νομίσματος θα κάνουμε το πρώτο μεγάλο άλμα στην ανταγωνιστικότητα. Κάτι που δεν αληθεύει άλλωστε. Μια τέτοια προβληματική μπορεί να μας καθηλώσει σαν οικονομία σε μια λογική φτηνών προϊόντων και φτηνής εργασίας προκειμένου να γίνουμε ανταγωνιστικοί. Αυτή την λογική υπηρέτησε η παλιά δραχμή και εξάρτησε την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας πρώτα και κύρια από την προσέλκυση κεφαλαίων και τεχνολογίας από το εξωτερικό. Αυτή η λογική μας οδήγησε σε μια διαρκή παραγωγική καχεξία που συνδυαζόταν μόνιμα με πίεση πάνω στα μεροκάματα και τους μισθούς. Δεν πρέπει να ξαναγυρίσουμε σε τέτοιες λογικές.

Θέλουμε μια οικονομία που να προάγει την καινοτομία και την ανάπτυξη της τεχνολογίας στην βάση της οικονομικής αυτοδυναμίας. Μπορεί να το πετύχει αυτό η Ελλάδα; Και βέβαια. Αρκεί ένα συγκροτημένο σχέδιο ανάπτυξης έρευνας και τεχνολογίας, οι κατάλληλες υποδομές εκπαίδευσης και έρευνας που αποτελούν χρόνιο αίτημα του επιστημονικού δυναμικού της χώρας, υψηλές απολαβές στο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό, ειδικά εκείνων των ειδικοτήτων που θέλεις κατά προτεραιότητα να αναπτύξεις σαν οικονομία και φυσικά διεθνή δικτύωση με την έρευνα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η Ελλάδα έχει όλα τα προσόντα να γίνει το επίκεντρο της επιστημονικής και ερευνητικής προσπάθειας σε παγκόσμιο επίπεδο αν σκεφτεί κανείς ότι χαρακτηρίζεται από την διεθνή επιστημονική κοινότητα ως γεωφυσικό εργαστήριο της φύσης, ότι διαθέτει εξαιρετικές υποδομές για την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής στις αγροτικές μεθόδους ανάπτυξης σε απόλυτη – όσο αυτό είναι δυνατό – σύμπνοια με το φυσικό περιβάλλον, ότι μπορεί να αποτελέσει το safe heaven για την κοινωνία της πληροφορικής με την ελεύθερη ανάπτυξη ανοιχτού λογισμικού και ασφαλούς παροχής υπηρεσιών, ότι διαθέτει ήδη το επιστημονικό δυναμικό που έχει πρωτοπορήσει σε μια σειρά μηχανικές, χημικές, βιοχημικές, κοκ, εφαρμογές, αλλά οι πατέντες του δεν βρίσκουν καμιά ανταπόκριση. Εξασφαλίζοντας ένα απόλυτα φιλικό περιβάλλον για επιστημονική ανάπτυξη και έρευνα, υψηλές απολαβές και ένα κράτος που ενδιαφέρεται όσο κανένα άλλο για R&D, τότε θα αποκτήσουμε μια οικονομία πολύ υψηλής παραγωγικότητας. Άλλωστε, όπως ορθώς λένε πολλοί, η βασική παραγωγική δύναμη της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας είναι η γνώση.

Αυτή πρέπει να είναι η βασική μας κατεύθυνση από την πρώτη κιόλας στιγμή. Έτσι αυτό που θα μας έδινε μια μεγάλη ώθηση και στην ανταγωνιστικότητα δεν είναι η υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος, αλλά η ριζική αλλαγή των όρων και των πλαισίων της οικονομίας. Μην ξεχνάμε ότι θα χρειαστούμε, κάτω από τις καλύτερες προϋποθέσεις, τουλάχιστον 6 μήνες μέχρι να είμαστε σε θέση να εισάγουμε το νέο εθνικό νόμισμα. Το τελευταίο λοιπόν που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι σε τι ισοτιμία θα εισαχθεί το νέο εθνικό νόμισμα. Κανείς δεν γνωρίζει αν θα υπάρχει ευρώ μετά από αυτό το μεταβατικό διάστημα για να καθορίσουμε την ισοτιμία του νέου εθνικού νομίσματος μ’ αυτό, ούτε καν αν θα μας συμφέρει να το κάνουμε ακόμη αν ακόμη υπάρχει και διατηρείται σ’ αυτά τα συναλλαγματικά επίπεδα.

Στο μεταβατικό διάστημα θα πρέπει να πάρουμε ορισμένα πολύ άμεσα μέτρα:

1. Την εθνικοποίηση της Τραπέζης της Ελλάδος και των μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών που έχουν τραβήξει την περισσότερη ρευστότητα από το ευρωσύστημα. Γιατί αυτό; Για να αφήσουμε το τραπεζικό σύστημα να χρεοκοπήσει με ασφάλεια για τις καταθέσεις και την οικονομία της χώρας. Με την χρεοκοπία του θα δοθεί η δυνατότητα να ανοικοδομηθεί από μηδενική βάση χωρίς τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει προς το εξωτερικό, αλλά και με την διαγραφή των οφειλών που έχουν προς αυτό τα νοικοκυριά και οι μικρομεσαίοι.

2. Αποκατάσταση των ζημιών σε εισοδήματα που υπέστησαν μισθωτοί και συνταξιούχοι από την απαρχή των μνημονίων με την επιστροφή μισθών και συντάξεων στο επίπεδο προ της 5ης Μαΐου 2010. Αυτό θα γίνει με την χρήση του ηλεκτρονικού λογιστικού χρήματος των υπό δημόσιο έλεγχο τραπεζών με παράλληλη ενίσχυση με επιδοτούμενα δάνεια λειτουργικού κεφαλαίου για τους μικρομεσαίους και επαγγελματίες.

3. Την επιβολή ελέγχου στην κίνηση του κεφαλαίου. Με αυτόν τρόπο θα σταματήσει η αιμορραγία που τυραννά την ελληνική οικονομία και της στερεί τεράστιους χρηματικούς πόρους από το εσωτερικό της. Με τις τράπεζες εθνικοποιημένες θα σταματήσει και το πλυντήριο μαύρου χρήματος για το οποίο φημίζεται διεθνώς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ο έλεγχος της κίνησης κεφαλαίου γίνεται εύκολα από την στιγμή που ελέγχει κανείς το τραπεζικό σύστημα και έχει να κάνει με την επιλεκτική φορολόγηση των κεφαλαίων που οδεύουν προς το εξωτερικό, ή έρχονται από το εξωτερικό. Αφορολόγητα κέρδη, μερίσματα, τόκοι και επενδύσεις σε τίτλους στο εξωτερικό τέλος. Επίσης όσα κεφάλαια έρχονται από εξωτερικό να κερδοσκοπήσουν με αγορές ακινήτων και περιουσίας θα τους επιβάλλεται υψηλή αποτρεπτική φορολογία, ενώ όσα κεφάλαια κατευθύνονται σε επενδύσεις στην πραγματική οικονομία με όρους νέων θέσεων σταθερής απασχόλησης, ανελαστικών αμοιβών, νέας τεχνολογίας, προστιθέμενης αξίας στην παραγωγή, κοκ, τότε η μεταχείρισή τους πρέπει να είναι ευνοϊκή.

4. Ρητή απαγόρευση όλων των απολύσεων, όπως και η προσφυγή σε καθεστώς πτώχευσης στον ιδιωτικό τομέα. Αν πρόκειται για μικρή επιχείρηση, ελεύθερο επαγγελματία, ή ατομικό παραγωγό, το κράτος θα φροντίσει να μην κλείσει, να μην πτωχεύσει με απευθείας ενίσχυση μέσω εγγυήσεων, ή επιδοτούμενων δανείων. Αν πρόκειται για μεγάλη επιχείρηση και κυρίως για πολυεθνική, τότε θα δίνεται η δυνατότητα να την διαχειριστούν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι με υποστήριξη του κράτους. Ταυτόχρονα θα επιβληθούν ανελαστικά εργασιακά δικαιώματα έτσι ώστε να αναχαιτιστεί η ανεργία, ιδίως των νέων.

5. Άμεση παρέμβαση στο εξωτερικό ισοζύγιο της χώρας για προϊόντα και υπηρεσίες. Μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση της οικονομίας και να πάρει μπρος η παραγωγική μηχανή με υποκατάσταση εισαγωγών με εσωτερική παραγωγή, το κράτος θα εξασφαλίσει τον δραστικό περιορισμό όσων εισαγωγών δεν είναι απολύτως αναγκαίες για την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και τις ανάγκες της κοινωνίας. Θα επιβάλλει επίσης ένα επιλεκτικό ανταγωνιστικό προστατευτισμό που θα βασίζεται στην απαγόρευση οποιασδήποτε εισαγωγής πριν εξαντληθεί η εσωτερική παραγωγή, ενώ κατόπιν το προϊόν που θα εισάγεται θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίδιας ποιότητας και παραγωγικής αξίας με το αντίστοιχο προϊόν εσωτερικής παραγωγής. Μόνο έτσι μπορείς να έχεις ανταγωνισμό με ισότιμους όρους.

6. Για το μεσοδιάστημα μέχρις ότου παραχθεί το νέο εθνικό νόμισμα, θα χρειαστεί να ενισχύσουμε τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας από τα 5,5 δις ευρώ που είναι σήμερα και αποτελούν κατά κύριο λόγο τον διαθέσιμο νομισματικό χρυσό, σε τουλάχιστον τα διπλάσια. Αυτό μπορεί να γίνει με την δέσμευση του ιδιωτικού χρυσού που υπάρχει σε τράπεζες και μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, ντόπιους και ξένους, αλλά και με την απόσυρση από την νομισματική κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων ευρώ και άλλων σκληρών νομισμάτων, όπως το δολάριο. Κάτι που μπορεί να γίνει εύκολα εφόσον έχει εθνικοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα και έχει εισαχθεί στις εσωτερικές συναλλαγές το ηλεκτρονικό λογιστικό χρήμα διαμέσου των τραπεζών.

Φυσικά το κλειδί σε όλα αυτά είναι η γρήγορη επανεκκίνηση της ελληνικής παραγωγής και των επενδύσεων. Αυτό μπορεί να γίνει, αφενός, με τη διάθεση ανοιχτών πιστώσεων για όσους ασχολούνται ή θέλουν να επενδύσουν στην παραγωγή με κριτήριο την προστιθέμενη αξία και τις θέσεις σταθερής απασχόλησης που παράγουν και, αφετέρου, ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων στις παραγωγικές υποδομές της ελληνικής οικονομίας απαλλαγμένο από ημέτερους και μεγαλοκαρχαρίες. Όλα αυτά θα δώσουν μια απότομη ανοδική ώθηση στην οικονομία, τέτοια που όταν το εθνικό νόμισμα τελικά εισαχθεί να σταθεροποιηθεί και να αποκτήσει ισοτιμία χωρίς μεγάλες αναταράξεις.

Άλλωστε η ισοτιμία του εθνικού νομίσματος δεν θα αφεθεί να καθοριστεί από τις αγορές συναλλάγματος. Η πρόσβαση σ’ αυτό από τους διεθνείς επενδυτές νομισμάτων θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη, μιας και το εκδοτικό δικαίωμα θα το έχει αποκλειστικά το κράτος, ενώ την αγοραπωλησία του νομίσματος στο εξωτερικό θα εξαρτάται αποκλειστικά από την εθνικοποιημένη Τράπεζα της Ελλάδος. Από την άλλη οι εξωτερικές συναλλαγές της χώρας θα διαμορφώνονται με ισοτιμίες που δεν θα εξαρτώνται κυρίως από τα παγκόσμια νομίσματα, όπως το δολάριο, ή το ευρώ (αν υπάρχει ακόμη), ή την λίρα, αλλά από ένα καλάθι νομισμάτων των βασικών χωρών με τις οποίες αναπτύσσουμε ταχύτερα τις εμπορικές μας σχέσεις. Στην τελική αυτό που καθορίζει την αξία ενός νομίσματος στην διεθνή αγορά είναι και πάλι η παραγωγικότητα που επιδεικνύει η οικονομία στην οποία αντιστοιχεί.

Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε από την πρώτη κιόλας στιγμή μια πραγματική ώθηση στην εσωτερική παραγωγή που είναι η μόνη ικανή για να κάνει την οικονομία ανταγωνιστική με ταυτόχρονη αύξηση της αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού και κατακόρυφη πτώση των τιμών που το ύψος τους οφείλεται κατά κύριο λόγο στον μονοπωλιακό έλεγχο των εξωτερικών και εσωτερικών αγορών της χώρας από ντόπια και ξένα καρτέλ και οικονομικοπολιτικά κυκλώματα επιχειρηματικών συμφερόντων.

Δημήτρης Καζάκης

Θεμα: Σουλεϊμάν και Οθωμανική Διοίκηση

: Αρσενοκοίτες, κίναιδοι και παιδόφιλοι διοικούσαν επί αιώνες την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με το... «Οθωμανικό Δίκαιο». Τα ανώτατα αξιώματα καταλάμβαναν οι... «απόφοιτοι» του ΕΝΤΕΡΟΥΝ
Η Ελληνική  Απάντηση στην Τούρκικη Προπαγάνδα  και στον Νταβούτογλου που έρχεται στην Αθήνα, στις  αρχές Οκτωβρίου:  Ένα  Κράτος  GAY Pride  ΟΛΗ  Η ΤΟΥΡΚΙΑ  ΣΑΣ,  ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ...  Σιγή Ιχθύος στο  Σήριαλ του «Μεγαλοπρεπούς» Αρσενοκοίτη  (και στα συνεργαζόμενα Κανάλια)  για το «Αρσενικό Χαρέμι» Εντερούν:  Όσο πιό «στενή»  η σχέση κάποιου με το Σουλτάνο, τόσο «Υψηλότερο» το αξίωμα που ελάμβανε μετά την «αποφοίτησή» του...
Με τη βοήθεια του αείμνηστου Νεοκλή Σαρρή, Νομικού, Πολιτικού Επιστήμονα, συγγραφέα και Τουρκολόγου,  (ήταν Κωνσταντινουπολίτης, είχε αποφοιτήσει από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή και είχε τέλεια γνώση της Τουρκικής. Γνώριζε τα Τουρκικά πράγματα όσο ελάχιστοι.) θα κάνουμε  ένα μικρό ταξίδι στην Οθωμανική πραγματικότητα, στο πραγματικό,  ωμό περιβάλλον των Σουλτάνων και της Οθωμανικής Διοίκησης. Αυτό που μας κρύβουν επιμελώς, παρουσιάζοντας  αντ'αυτής μία ρομαντική ερωτική ιστορία (του Σουλεϊμάν)    σε ένα εξωραισμένο και εξιδανικευμένο  περιβάλλον....

Στο  Βιβλίο του  Νεοκλή Σαρρή «Οσμανική Πραγματικότητα, Εκδόσεις Αρσενίδη, 1990,  Τόμο Α' (Το Δεσποτικό Κράτος)  διαβάζουμε  (σελ. 383):

«Το Δεύτερο τμήμα του χώρου των ανακτόρων του Τοπ-Καπί, μετά το Χαρέμι,  που αφορά κατά βάση τον πατισάχ (Σουλτάνο), είναι το Εντερούν (Enderun). Η λέξη, παρότι φαίνεται ως περσική, αντιστοιχεί προς την Ελληνική «ενδότερα». Εννοιολογικά σημαίνει άκριβώς ό,τι  και το Χαρέμι. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα χώρο απαγορευμένο στους υπόλοιπους, όπου αντί για γυναίκες υπάρχουν άντρες. Με άλλα λόγια, είναι το χαρέμι των αγοριών του Σουλτάνου.»
«Όπως είδαμε πιό πάνω, τα ανθρώπινα αποκτήματα των Σουλτάνων (και γενικότερα των αξιωματούχων του κράτους, δεν ήταν μονάχα παλλακίδες, αλλά και άνδρες. Οι αρσενικοί γκουλεμά (gulema),  χρησιμοποιούνταν κατ' αυτό τον τρόπο ως υπηρέτες  και ως ερωτικά αντικείμενα. Με αυτό περισσότερο από την φιλο-ομοφυλική ιδιότητα της Οσμανικής (Οθωμανικής) πραγματικότητας, θέλουμε να τονίσουμε τον αμφίφυλο χαρακτήρα της.»

«Υπάρχει μία εκπληκτική παραλληλία μεταξύ της οργάνωσης του Εντερούν και εκείνης του Χαρεμιού. Υπάρχει ακριβής αναλογία μεταξύ των αξιωματούχων /υπηρετών του Σουλτάνου σε αμφότερους τους χώρους, πχ δύο κουρείς: μία κομμώτρια στο Χαρέμι και ένα αγόρι κουρέας στο Εντερούν. Παρομοίως ο Σουλτάνος έχει δύο λουτρά (Hamam). To ένα από αυτά βρίσκεται στο Χαρέμι και είναι εκείνο που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης του Τοπ - Καπί. Το δεύτερο χαμάμ , ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΤΕΙ,  βρισκόταν μέσα στο Εντερούν. Στο πρώτο τον έλουζαν κορίτσια, στο δεύτερο αγόρια! Επιπροσθέτως το Χαρέμι φύλαγαν νέγροι ευνούχοι, ενώ το Εντερούν λευκοί ευνούχοι.»


Συνεχίζει ο Ν. Σαρρής, στη σελ 384: «Ο Σουλτάνος διαμοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στα δύο τμήματα των ανακτόρων. Στο Χαρέμι περιστοιχιζόταν από γυναίκες, στο Εντερούν από  τους  «γκουλεμά»..... που σε πιστή μετάφραση γίνονται «ίτς  ογλάνια»  (ic = εσωτερικό, oglan = αγόρι)  εξ ού και «τσογλάνι», ο αριθμός των οποίων ξεπερνούσε τους χίλιους. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, το στενό περιβάλλον του Σουλτάνου σχεδόν καθ' ολοκληρίαν αποτελείτο από προσφάτως (και βίαια)  εξισλαμισμένα άτομα. Γιατί όπως οι τζαριγέ (παλλακίδες) ήταν προιόντα αρπαγής και αιχμαλωσίας, έτσι και οι αρσενικοί γκουλεμά προέρχονταν από το ντεβσιρμέ (παιδομάζωμα).

«...ήταν ανθρωπίνως αδύνατον ο Σουλτάνος να ανταποκριθεί στην ερωτική προσφορά ....Οι αυξημένες ερωτικές του ανάγκες αντιμετωπίζονταν φαρμακευτικά....ο αρχι-φαρμακοποιός των ανακτόρων παρασκεύαζε ειδικό τονωτικό παρασκεύασμα, το αποκαλούμενο ματζούνι (macun). (σελ. 380)
Να σημειώσουμε εδώ ότι λόγω της παρατεταμένης  αγαμίας και εγκλεισμού  στα χαρέμια, οι τρόφιμοι συχνά δημιουργούσαν ομοφυλοφιλικές σχέσεις μεταξύ τους καθώς και με τους ευνούχους. Το φαινόμενο αυτό περιγράφει  ο Ν. Σαρρής στις σελίδες 380-382.
«Οι Σουλτάνοι επέλεγαν τις  συντρόφισσές τους  από τις παλλακίδες που τους δώριζαν πολλές φορές οι γονείς τους. Για παράδειγμα, ο Μπαγιαζήντ Β' το 182 μεταξύ διαφόρων δώρων που προσέφερ στο γιό του Σεχνισάχ ήταν και  5 αγόρια, 5 παλλακίδες και 4 γεράκια για τα κυνήγια του. Στον άλλο του γιό Αχμεντ έστειλε 10 αγόρια και 10 παλλακίδες... οι ερωτικές σχέσεις των Σουλτάνων διαμοιράζονταν ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια». (Σελ. 377)

Συνεχίζει ο Ν.Σαρρής στη σελ. 384: «Το Εντερούν ήταν παράλληλα μία σχολή πολιτικής και διοίκησης. Την εισαγωγή στο Εντερούν ακολουθούσε μία διαδικασία επιλογής από ευάριθμους εφήβουςπου κρίνονταν ανάλογα με τα σωματικά και τα πνευματικά τους προσόντα. Γι αυτό λειτουργούσαν και άλλα ανάκτορα με τροφίμους Ίτς Ογλάν («εσώκλειστα αγόρια»).....Ο σουλτάνος κάθε 2 ή 3 χρόνια επισκέπτονταν το Γαλατά Σαράι, και επέλεγε 12 ιτς ογλάν που μεταφέρονταν ατα ανάκτορα....Το εγκύκλιο πρόγραμμα σπουδών περιείχε διάφορες πειθαρχίες γνώσεων, όπως μουσική και θρησκευτικά, καλλιγραφία, ιππασία και ξυλογύπτική.....Στο Εντερούν καταβαλλόταν προσπάθεια για τέλεια εκμάθηση του πρωτοκόλλου και της εθιμοτυπίας. Ειδικότερα το ίδρυμα αυτό αποτέλεσε την κοιτίδα της καλλιέργειας των Οσμανών ιθυνόντων. Με την είσοδό τους .... στο Εντερουν ο καθένας αποκτούσε τον παιδαγωγό του, προερχόμενο από τους πρεσβύτερους. Έτσι άρχιζε η εκπαίδευση που στηριζόταν κι αυτή , όπως των παλλακίδων στο χαρέμι, σε μία συντεχνιακή σχέση δασκάλου-μαθητευόμενου. Όποιος επιτύγχανε στο πρώτο στάδιο και μάθαινε ανάγνωση και γραφή, θρησκευτικές κλπ. γνώσεις, προαγόταν στην επόμενη κατηγορία. Η τελευταία τάξη ήταν των χάς, που την αποτελούσαν σαράντα Αγάδες, οι οποίοι ήταν ταυτόχρονα και το στενότερο περιβάλλον του Σουλτάνου.Στην πραγματικότητα επρόκειτο για Υπηρέτες του  Σουλτάνου (με όλη τη σημασία της λέξης) και οι οποίοι έφεραν τίτλους όπως  π.χ. οι ακόλουθοι:»

(Σημειωτέον ότι καθένας από τους αγάδες είχε πολυπληθή ακολουθία ή βοηθούς)

«Σαρίκμπαση: ο φροντιστής των σαρικιών του Σουλτάνου...
Τουφεκτσίμπαση: αρχιτυφεκιοφόρος, φύλαγε τα όπλα κυνηγιού του Σουλτάνου....(Ειχε 30 βοηθούς, διαφόρων ειδικοτήτων).....
Καχβετζίμπαση: αρχικαφεψός, φρόντιζε τα σερβίτσια, κλπ. και τον Καφέ του Σουλτάνου. (Είχε 5 νεαρούς  βοηθούς «ονομαστούς για την ομορφιά και την ευγενική τους παρουσία».).......
Μπερμπέρμπασι: αρχικουρέας και ταυτόχρονα αρχιλουτροκόμος. Κάθε φορά που τον κούρευαν ή ξύριζαν το Σουλτάνο φύλαγε σε ένα ασημένιο συρτάρι τις τρίχες από τα γένια ή τα μαλλιά, αφού τα έπλενε σε χρυσή λεκάνη με ανθόνερο. Κάθε χρόνο τις τρίχες παρέδιδε στον επικεφαλής των προσκυνητών (χατζήδων)που αναχωρούσαν για τη Μέκκα, για να τα θάψει σε χώρο παρακείμενο του τάφου του Προφήτη!
Ρικιαμπντάρ Αγά: ακόλουθος του Σουλτάνου στην προσευχή της Παρασκευής και στα ΜπαΪράμια....
Τιρνακτσί: νυχοκόπτης....
Τσουχαντάρ Αγά: ακόλουθος, επικεφαλής ανάλογου αποσπάσματος....
Σιλαχτάρ Αγά: Το σημαντικότερο άτομο στην Ιεραρχία του Εντερούν. Ο αντίστοιχος τίτλος έιναι «Πρωτοσπαθάριος». Βρισκόταν συνεχώς στο πλευρό οτυ Σουλτάνου. Ήταν το άτομο που μεσολαβούσε ανάμεσα στο Σουλτάνο και τον σαντρατζάμη, δηλαδή ήταν ο σύνδεσμος των Ανακτόρων με την Κυβέρνηση. Ακόμη δοκίμαζε το φαγητό του Σουλτάνου και καθόριζε τα δύπ χρυσά κουτάλια με τα οποία έτρωγε ο Σουλτάνος. (δεν αναφέρεται η χρήση πηρουνιών...)»
Σημειωτέον ότι  οι Σιλαχτάρ Αγάδες αναλάμβαναν τις υψηλότερες  θέσεις : διοικητές μεγάλων επαρχιών, ή υπουργοί / βεζίρηδες.
Να σημειώσουμε το εξής: Σε μία από τις γνωστές φράσεις του προς την εδώ Τουρκική Διοίκηση της εποχής του, ο μεγάλος Στρατηγός Καραϊσκάκης είχε πεί την ιστορική φράση:  «..... την πίστιν σας και τον Μωχαμέτην σας,  να ......τον Σουλτάνον σας, να ......  και τον Βεζύρην σας, ........ και τον Εβραίον Σιλαχτάρ  Μπόδα την «π......άνα». Εδώ, φαίνεται ότι ο Στρατηγός γνώριζε  καλά την Οθωμανική Πραγματικότητα  και αναγνώριζε τον Εβραίο Σιλαχτάρ Μπόδα ως απόφοιτο του Εντερούν.  Συνεπώς  δεν τον αποκάλεσε με τον Οθωμανικό τίτλο του Αγά (που σημαίνει Άρχοντας)  αλλά  με την πραγματική του ιδιότητα ως έγκλειστο του Εντερούν, δηλαδή, (αρσενική) «π.....άνα». Τίποτα δεν του ξέφευγε του Καραϊσκάκη......Άλλη μιά ιστορική απόδειξη ότι σήμερα κοιμόμαστε βαθιά σαν λαός.....Και ποιό ήταν το επίπεδο των ανθρώπων που μας χάρισαν την Ελευθερία, την οποία φαίνεται δεν είμαστε άξιοι να διατηρήσουμε!

Συνεχίζει ο Ν. Σαρρής στη σελ. 387: «Οι αγάδες του Εντερούν εισέρχονταν σ' αυτό περίπου δέκα, δώδεκα ή και δεκατεσσάρων χρόνων και παρέμεναν μέχρι τα τριάντα, προαγόμενοι από τη μία κατηγορία  στην άλλη, κατόπιν δοκιμασιών....Η αποφοίτησή τους από το Εντερούν,  σήμαινε την ανάληψη επίζηλων διοικητικών θέσεων εκτός του Σαραγιού. Αυτές οι θέσεις κλιμακώνονταν ανάλογα με το αξίωμα που είχαν στο Εντερούν. Π.χ. Ο διοικητής της Βούδας, είχε χρηματίσει αρχικουρέας-λουτροκόμος του Σουλειμάν του Μεγαλοπρεπή. Τα υψηλότερα αξιώματα αναλάμβαναν οι Σιλαχτάρ Αγάδες, λόγω του στενού συνδέσμου που δημιουργόταν με το Σουλτάνο. Εξέρχονταν ως διοικητές μεγάλων Επαρχιών όπως η Αίγυπτος, ή αναλάμβαναν Βεζύρηδες / Υπουργοί, ή γίνονταν αρχηγοί του Ναυτικού.»
Συνεχίζει ο Ν. Σαρρής: «Οι παρατηρήσεις μας αυτές όχι μονάχα βεβαιώνουν το δουλικό χαρακτήρα της οσμανικής πραγματικότητας, αλλά και κάτι περισσότερο: ότι και οι εξουσιάζοντες ασκούσαν την εξουσία τους σαν υπηρέτες του συστήματος που τους ήθελε δούλους.  Αν προσέξει κανείς, οι ανώτατοι αξιωματούχοι καταλάμβαναν υψηλές θέσεις αφού υπηρετούσαν στην κυριολεξία το Σουλτάνο.Εκείνος που τον «ξεσκόνιζε», δηλαδή που συνέλλεγε τις τρίχες του, όταν κουρευόταν, ή εκείνος που του φορούσε τα υποδήματα ή τα ενδύματα πίστευε πως αυτή του η πράξη αποτελούσε μία σπουδαία πολιτική επένδυση και πως μ'αυτήν μπορούσε να ελπίζει ότι μία μέρα θα γίνει ανώτατος διοικητής μιάς περιφέρειας της χώρας ή Βεζύρης.»
Σε αυτό το μοντέλο διοίκησης δεν  μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια το σημερινό πολιτικό σύστημα με την οσφυοκαμψία του: σήμερα  «κύπτει» στη Τρόικα και αύριο στο νέο Σουλτάνο.  Η Ελλάδα του Μεγαλέξανδρου και του Καραισκάκη, να καταλήξει ξανά έτσι;  Προφανώς, ο  Νεο-Οθωμανός Νταβούτογλου, έχει  παρόμοιες  βλέψεις για την Ελλάδα, αφού μας  δήλωσε ότι «η ανεξαρτησία της Ελλάδας είναι προσωρινή».
Εμείς, αυτό θέλουμε για την Ελλάδα μας;
Και αν  τελικά  μας προσαρτήσουν ξανά στην Νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία,  η Κυβέρνηση, η Βουλή, και  το πολιτικό σύστημα  που σμίλεψε την δύστυχη μοίρα αυτής της χώρας πού θα  ενταχθεί;  Στο  «Αυτοκρατορικό Ντιβάνι»;  Οι πολιτικοί  «άνδρες»  που ορίζουν τις τύχες μας,  μήπως  και αυτοί καταλήξουν  «τρόφιμοι» στο Εντερούν, το άλλο, «το κρυφό»  χαρέμι του Νέου Σουλτάνου;
Φαίνεται  ότι  μόνο αυτό  τους έχει μείνει,  που δεν έχουν εκχωρήσει (ακόμα) στους Τούρκους,  (και όχι μόνο)....

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης

Το 1973, τέσσερις Σουηδοί που κρατήθηκαν ως όμηροι για έξι ημέρες σε θησαυροφυλάκιο τράπεζας, κατά τη διάρκεια της ληστείας, «δέθηκαν» συναισθηματικά με τους εγκληματίες που τους κρατούσαν, ένα φαινόμενο που ονομάστηκε Σύνδρομο της Στοκχόλμης.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους ο δεσμός αυτός με τους κακοποιούς ήταν ένα μέσο που ανέπτυξαν οι όμηροι προκειμένου να αντέξουν τη βία.

Στις 10:15 το πρωί της Πέμπτης, 23 Αυγούστου του 1973 η «Sveriges Kredidbank» της Στοκχόλμης σείστηκε από πυροβολισμούς. «Το πάρτυ μόλις άρχισε», ανακοίνωσε ο 32χρονος Jan-Erik Olsson, παλιός δραπέτης φυλακών. «Το πάρτυ», πράγματι, συνεχίστηκε για περίπου 131 ώρες, ή με άλλα λόγια για πάνω από πέντε ημέρες, καθώς ο Olsson κράτησε ομήρους τέσσερις υπαλλήλους της τράπεζας στο θησαυροφυλάκιο μέχρι αργά το απόγευμα της 28ης Αυγούστου.

Παρόλο που η ληστεία από μόνη της δεν ήταν συνταρακτικής σημασίας, αργότερα οι συνεντεύξεις των τεσσάρων ομήρων έφεραν στο φως αναπάντεχες συνέπειες. Συνέπειες που επαληθεύτηκαν σε πολυάριθμες άλλες «καταστάσεις ομηρίας» στα χρόνια που ακολούθησαν.

Αν και οι αιχμάλωτοι από μόνοι τους δεν ήταν σε θέση να το εξηγήσουν, παρουσίασαν μία παράξενη σχέση με τους εγκληματίες που τους κρατούσαν. Ταυτίστηκαν με αυτούς ενώ ένιωθαν φόβο γι' αυτούς που έβαλαν τέλος στην αιχμαλωσία τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα κατέθεσαν υπέρ των εγκληματιών ή συγκέντρωσαν χρήματα για τη νομική υπεράσπισή τους.

Η Σουηδική τοποθεσία της «Sveriges Kreditbank» έδωσε το όνομά της σε αυτήν την πνευματική διαταραχή ως «Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης».

Η μακροχρόνια ψυχολογική έρευνα του περιστατικού αυτού και άλλων παρόμοιων καταστάσεων ομηρίας έχει καταλήξει σε ένα σαφές και χαρακτηριστικό σύνολο συμπτωμάτων για το Σύνδρομο της Στοκχόλμης:

Οι όμηροι αρχίζουν να ταυτίζονται με τους εγκληματίες που τους κρατάνε. Αρχικά τουλάχιστον, αυτή η ταύτιση αποτελεί έναν μηχανισμό άμυνας, που βασίζεται (συνήθως ασυνείδητα) στην ιδέα ότι ο εγκληματίας δεν θα βλάψει τον αιχμάλωτο εάν αυτός είναι συνεργάσιμος και ακόμη αν τον υποστηρίζει απόλυτα. Ο αιχμάλωτος προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια του εγκληματία με σχεδόν παιδαριώδη τρόπο.

Ο όμηρος συνήθως αντιλαμβάνεται τις προσπάθειες όσων επιδιώκουν να τον σώσουν, ως ενέργειες που πιθανώς θα τον βλάψουν αντί να επιτύχουν την απελευθέρωσή του. Προσπάθειες διάσωσης μπορεί να μετατρέψουν μία ανεκτή κατάσταση σε θανατηφόρα. Εάν οι σφαίρες της αστυνομίας δεν τον πετύχουν, πολύ πιθανόν θα το κάνουν αυτές που προέρχονται από τον εγκληματία.

Η μακροχρόνια αιχμαλωσία θεμελιώνει μια ακόμη πιο δυνατή εξάρτηση από τον εγκληματία καθώς γίνεται γνωστός ως ένα ανθρώπινο πλάσμα με τα δικά του προβλήματα και τις δικές του φιλοδοξίες. Ιδιαίτερα σε πολιτικές ή ιδεολογικές καταστάσεις, η μακροχρόνια αιχμαλωσία επιτρέπει στον αιχμάλωτο να εξοικειωθεί με τις απόψεις του εγκληματία και την ιστορία των αδικημάτων του κατά της αρχής. Ακόμη μπορεί να καταλήξει να πιστεύει ότι η θέση του εγκληματία είναι η δίκαιη.

Ο αιχμάλωτος επιδιώκει να απομακρυνθεί συναισθηματικά από την κατάσταση με το να αρνείται ότι όντως αυτή συμβαίνει. Έχει την εντύπωση ότι «όλα είναι ένα όνειρο». Άλλοτε πάλι βυθίζεται σε υπερβολικές περιόδους ύπνου ή σε παραισθήσεις στις οποίες σώζεται με μαγικό τρόπο. Μπορεί να προσπαθήσει να ξεχάσει την κατάσταση απασχολώντας τον εαυτό του σε άχρηστες αλλά χρονοβόρες «εργασίες».

Ανάλογα με το βαθμό της ταύτισης με τον εγκληματία μπορεί να αρνηθεί ότι αυτός έχει άδικο πιστεύοντας ότι οι επίδοξοι σωτήρες του και η επιμονή τους να τιμωρήσουν τον εγκληματία είναι υπεύθυνοι για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

Kείμενο του καθηγητή Δημήτρη Πατέλη

Ασθενής κρίκος και Μέτωπο ζωής η θανάτου του λαού.
Θεωρητικές και πρακτικές πτυχές.

Είναι γνωστή η προβληματική του Λένιν περί του “ασθενούς κρίκου” με δύο έννοιες: 1) αναφορικά με το παγκόσμιο σύστημα και 2) με τη διάγνωση της πολιτικής συγκυρίας. Με την πρώτη έννοια αναδεικνύεται η ανισομερής ανάπτυξη του χωροδικτυώματος του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος και των πλέον ευάλωτων σε ανεξέλεγκτες-δυσλειτουργικές για το σύστημα τροπές χωρών και ομάδων χωρών, όπου διαπλέκονται και συμπυκνώνονται εκρηκτικά οι παγκόσμιες, περιφερειακές και τοπικές-εθνικές αντιφάσεις του. Την έννοια αυτή, σπεύδουν σήμερα να την υπενθυμίζουν ακόμα και σ' όσους την ξέχασαν οι ιθύνοντες του παγκόσμιου κεφαλαίου. Εδώ χρησιμοποιώ την έννοια του ασθενούς κρίκου κυρίως με τη δεύτερη (συνδεδεμένη με την πρώτη και απορρέουσα από αυτήν) έννοιά της, που είναι επιτακτικότατη σε συνθήκες γενικευμένης κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης: αυτή που αφορά την έγκαιρη διάγνωση, ανάδειξη και επικέντρωση των δυνάμεων και της προσοχής σε εκείνο το πρόβλημα, σε εκείνες τις επιτακτικές ζωτικές ανάγκες του λαού (αιτήματα, διεκδικήσεις) που θα επιτρέψουν να ξετυλίξει το κουβάρι του πλέγματος των εσωτερικών και εξωτερικών συστημικών αντιφάσεων, αλλάζοντας άρδην το συσχετισμό υπέρ της διεξόδου από την κρίση με προοπτική προς όφελος του λαού. Ο κρίκος αυτός επιτρέπει στις δυνάμεις που θα τον αδράξουν, να κατακτήσουν ακλόνητα την χειραφετική για το λαό πρωτοβουλία των κινήσεων, να κλιμακώνουν και να κατευθύνουν δημιουργικά και συσπειρωτικά την αγανάκτηση και την ανυπακοή, να προσδώσουν όλο και πιο συνειδητό, συντεταγμένο, αποτελεσματικό και τελικά νικηφόρο προσανατολισμό στη λαϊκή αυτενέργεια. Ο κρίκος αυτός συμπυκνώνεται σήμερα στη δέσμη προταγμάτων με αφετηρία την άρνηση του επαχθούς και απεχθούς δημόσιου εξωτερικού χρέους και των αποικιοκρατικών δανειακών συμβάσεων.
Όπως έδειξαν και οι εκλογές της 6ης Μαΐου 2012, η κρίση ιδεολογικοπολιτικής εκπροσώπησης οδηγεί σε πρωτοφανή για τη νεώτερη ιστορία της χώρας δρομολόγηση μιας απεμπλοκής συνειδήσεων και ανθρώπων από τη “σιωπηλά πλειοψηφία”, από την κυρίαρχη ιδεολογία και τα καθεστωτικά κόμματα, από την υπακοή, την ηττοπάθεια, τη μοιρολατρία και την υποταγή. Αυτή η ρευστή και μη μορφοποιημένη ριζοσπαστικοποίηση, με όλες τις αντιφάσεις, τη μερικότητα και τους περιορισμούς της, δέσμια ακόμα της λογικής της ανάθεσης, βρίσκει εν μέρει εκπροσώπηση, ή μάλλον – επενδύει επί του παρόντος εκλογικά- στο ΣΥΡΙΖΑ, σε σχετική εναρμόνιση με την υπόσχεση άμεσης κυβερνητικής λύσης, χωρίς ριζικές ρήξεις με τις κυρίαρχες στρατηγικές επιλογές της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Οι διαθέσεις αυτές των ανθρώπων, με όλες τις ανασφάλειες, φοβίες και αβεβαιότητές τους, με σαφή τη συνδρομή μιας πρωτοφανούς τρομοκρατικής προπαγάνδας του καθεστώτος υπέρ των στρατηγικών επιλογών του, βρήκαν συγκυριακά εκλογική έκφραση σε ορισμένου τύπου ριζοσπαστισμό του πολυσυλλεκτικού ΣΥΡΙΖΑ, που συνυπάρχει εκλεκτικά με τη μακροχρόνια δογματική αγκύλωση της ηγετικής ομάδας του σε κάποιες “ιερές αγελάδες” (π.χ. Ευρώ και Ε.Ε.).
Παρατηρείται λοιπόν μια εκδοχή αναβίωσης του προυντονισμού. Ο Π. Ζ. Προυντόν, ένας τυπικός εκπρόσωπος του μικροαστικού σοσιαλισμού-αναρχισμού του 19ου αι., έβλεπε την κοινωνία και τις κυρίαρχες σε αυτήν σχέσεις ως ενσαρκώσεις αρχών, ιδεών και κατηγοριών του πνεύματος, η κάθε μια απ' τις οποίες έχει “καλές”, θετικές και “κακές”, αρνητικές πλευρές. Η όλη σωτήριος ανάπλαση της κοινωνίας, η “Λύση του κοινωνικού ζητήματος”, φάνταζε ως μεταφυσικό καθήκον απαλλαγής από τις “κακές” και διατήρησης των “καλών” πλευρών. Έτσι και τώρα, μεσούσης της κρίσης και του κοινωνικού πολέμου, υπάρχει ένα ρεύμα ριζοσπαστικοποίησης, που αγνοώντας τη διαλεκτική ουσία π.χ. της κυρίαρχης και σχεδιοποιημένης από το χρηματοπιστωτικό δυτικοευρωπαϊκό κεφάλαιο σχέσης παραγωγής που λέγεται “ευρώ”, αγνοώντας τη λειτουργία της ως μηχανισμού διεθνικής εκμετάλλευσης στη βάση της αύξουσας ανισομέρειας και της αντίστοιχης ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης, φαντασιώνεται μεταφυσικά απαλλαγή απ' τα “κακά” του ευρώ εντός της ευρωζώνης και νομιμοφρόνως προσδοκά μετουσίωση της χρηματοπιστωτικής φυλακής των λαών που λέγεται Ε.Ε. σε “κοινωνικά δίκαιη Ευρώπη των Λαών”... Κάποιοι προτάσσουν τη σωτηρία του ευρώ και τη διαιώνιση της πρόσδεσής μας σε αυτό έναντι της σωτηρίας του λαού, επιτείνοντας τη σύγχυση μεταξύ γεωγραφικών οριοθετήσεων, πολιτισμικών ταυτοτήτων, κυρίαρχων σχέσεων παράγωγης, και στρατηγικών ολοκλήρωσης-διακρατικής ρύθμισης του καθεστώτος. Και όλα αυτά εκτυλίσσονται τη στιγμή που η κρίση χρέους αγκαλιάζει όλο και πιο πολλές και πιο μεγάλες χώρες της ευρωζώνης, τη στιγμή που εκ των πραγμάτων τίθεται εν αμφιβόλω διεθνώς η ίδια η ύπαρξη του ευρώ και της Ε.Ε., στη δίνη των παγκόσμιων ανακατατάξεων. Στο βαθμό που η ριζοσπαστικοποίηση αυτή θα παραμένει ρευστή και άμορφη, εκ των πραγμάτων θα μορφοποιείται βάσει των κυρίαρχων στρατηγικών, προταγμάτων και διλημμάτων. Υπάρχουν λοιπόν σ' αυτή τη συγκυρία κάποιες νομοτελείς αυταπάτες, η μη έγκαιρη άρση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και σε αντιδραστική στροφή, με ή χωρίς κυβερνητική εμπλοκή αυτών των δυνάμεων που τις πρεσβεύουν, ανεξαρτήτως προθέσεων.
Η μεταφυσική προσέγγιση αδυνατεί να συλλάβει το γεγονός, ότι το κίνημα δεν γίνεται από υλικά και υποκείμενα βάσει δογματικών προδιαγραφών από αυτόκλητα ιερατεία, αλλά από τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων, από τις ζωντανές δυνάμεις που εμπλέκονται στην ιδιότυπη ιστορική συγκυρία, που είναι γέννημα της αντιφατικότητάς της και φέρουν το στίγμα της. Ένα εν τω γεννάσθαι κίνημα συγκροτείται από εν τω γεννάσθαι ατομικά και συλλογικά υποκείμενα, με όλη την αντιφατικότητα του αυθόρμητου και (έστω ψηγμάτων) συνειδητού που τα χαρακτηρίζει, με όλα τα παράδοξα της -εκ πρώτης όψεως- «απολίτικης» πολιτικής που πρεσβεύουν.
Εγείρεται λοιπόν όλο και πιο επιτακτικά το ζήτημα του υποκειμένου που θα επιληφθεί του αδύναμου κρίκου της συγκυρίας. Μπορεί κάποιος από τους υφιστάμενους πολιτικούς φορείς να διαδραματίσει άμεσα το ρόλο αυτού του κοινωνικού και πολιτικού υποκειμένου; Κατά τα φαινόμενα, δεν υπάρχει τέτοιος φορέας. Οι υφιστάμενοι πολιτικοί φορείς έχουν εν πολλοίς διαμορφωθεί και παγιωθεί σε άλλες ιστορικές συνθήκες, ρόλους και λειτουργίες. Ο φορέας αυτός, λόγω συγκυρίας θα είναι μεταβατικός και οφείλει να συγκροτηθεί επιτακτικά. Η συγκυρία με την κλιμάκωση της πόλωσης, από πλευράς επιλογών θα παίρνει όλο και πιο πολύ το χαρακτήρα μιας αποκλειστικής διάζευξης ζωής ή θανάτου: Είτε τάχιστη συγκρότηση και νίκη του αναγκαίου λαϊκού, δημοκρατικού μετώπου, είτε νίκη του μαύρου μετώπου με καταστροφική κλιμάκωση της αποικιοποίησης και συνολικό εκφασισμό εξουσίας και κοινωνίας. Δεν έχει και τόση σημασία το πως θα το αποκαλούμε (Κοινωνικό, Ενιαίο, Παλλαϊκό, Μέτωπο αλληλεγγύης, ρήξης, ανατροπής, αντεπίθεσης για κοινωνική και πολιτική δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία, αντιιμπεριαλιστικό-αντιμονοπωλιακό, δημοκρατικό, αντιαποικιοκρατικό, αντιφασιστικό κ.ο.κ.), όσο η τάχιστη και βέλτιστη συγκρότησή του, το πως θα σφυρηλατεί αποτελεσματικά την ενότητα δράσης των εργαζομένων στη βάση, την κοινωνικοπολιτική συμμαχία του λαού (πολιτών, συλλογικοτήτων, λαϊκών συνελεύσεων, πρωτοβουλιών αλληλεγγύης και αγώνα, συνδικαλιστικών και πολιτικών φορέων) για αγώνα σε όλα τα επίπεδα εναντίον του Μαύρου Μετώπου.
Απαιτείται Μέτωπο με άμεσους στόχους σωτηρίας του λαού που θα κτυπούν αποφασιστικά, αταλάντευτα και ανυποχώρητα στον ασθενή κρίκο της τρέχουσας συγκυρίας (με πυρήνα την όλο και πιο σαφή και ευρείας αποδοχής δέσμη μεταβατικών μέτρων με αιχμή την άρνηση δανειακών-μνημονίων, έξοδο από ευρώ - ΕΕ, εθνικοποιήσεις κ.ο.κ.), χωρίς άλλα προαπαιτούμενα και διχαστικούς όρους, ώστε να αναβαθμίζει την εμπιστοσύνη στη δύναμη του λαϊκού αγώνα και να κλιμακώνει τη ριζοσπαστικοποίηση. Ή θα το συγκροτήσουμε άμεσα και επιτακτικά, ή θα μας αφανίσει η αντίδραση για δεκαετίες.
Το βαμπίρ της αντίδρασης, ο Κ. Μητσοτάκης, στην τελευταία εμφυλιοπολεμική συνέντευξη (http://www.tromaktiko.net/2012/06/13), άφησε να καταλάβουν πολλά και οι πιο αφελείς: «Παίζουν καμιά φορά με την τύχη του τόπου και δεν επιτρέπεται... οδεύουμε προς εμφύλιο...» πρόσθεσε και καταλήγοντας σημείωσε: «Όσο ζούσαν οι γενιές του πολέμου και του εμφυλίου πολέμου ήσουν ήσυχος. Από το Φλωράκη δεν κινδύνευες. Δε θέλω να πω ότι κινδυνεύουμε από τους επιγόνους. Αλλά τόσο σίγουρος δεν μπορώ να είμαι. Και ο κίνδυνος δεν είναι το ΚΚΕ. Ο κίνδυνος είναι η θολή ανέλεγκτη Αριστερά που δεν ξέρεις από πού ξεκινάει, πού φτάνει και τι σκοπούς υπηρετεί».
Δεν φοβούνται λοιπόν την “ιδεολογικά καθαρή περιχαράκωση” οι δυνάμεις του καθεστώτος. Εκείνο που τρέμουν, είναι η ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της (αρκετά θολής επί του παρόντος και απροσδιόριστης) ριζοσπαστικοποίησης του λαού, η σύμπηξη ενός νικηφόρου λαϊκού μετώπου, που θα αδράξει τον ασθενή κρίκο των διακυβευμάτων και την ηθικοπολιτική ηγεμονία στη συγκυρία και θα ανατρέψει στο πεδίο των συσχετισμών δυνάμεων το δικό τους Μαύρο Μέτωπο του κοινωνικού πολέμου εναντίον του λαού. Ας κάνουμε τους φόβους τους εφιάλτες.
Εξυπακούεται ότι ο χαρακτήρας αυτού του αγώνα επικεντρώνεται μεν σε βραχυ-μεσοπρόθεσμους στόχους, αλλά οι στόχοι αυτοί είναι εξαιρετικής υπαρξιακής στρατηγικής σπουδαιότητας για τους κομμουνιστές. Ας αναστοχαστούμε και ας επανεπικαιροποιήσουμε την προβληματική της 3ης Διεθνούς και του Γκ. Δημητρόφ στη σημερινή συγκυρία, χαρακτηριστικό της οποίας είναι το νέο στάδιο της κεφαλαιοκρατίας, του παγκοσμιοποιημένου ιμπεριαλισμού (Δ. Πατέλης. Επισημάνσεις για το χαρακτήρα της εν εξελίξει κρίσης και της εποχής. http://www.ilhs.tuc.gr/gr/dim_diaplus_29.htm, Για τη σημασία της πολιτικής οικονομίας της ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης. Μεθοδολογικές και θεωρητικές επισημάνσεις. http://www.ilhs.tuc.gr/gr/dim_diaplus_30.htm), μια διαπλοκή αντιφάσεων και παραγόντων που της προσδίδουν εξαιρετική αμφιρέπεια και απροσδιοριστία. Η κυριολεκτικά ζωτική σημασία του μετώπου αυτού, απαιτεί σήμερα τιτάνιες και πρωτόγνωρες προσπάθειες, απαιτεί τη μέγιστη δυνατή ικανότητα να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του λαού, το βηματισμό του και τις καμπές στις διαθέσεις και στη συνείδησή του, τη μέγιστη δυνατή ευπροσηγορία, πέρα κι έξω από ελιτίστικες νοοτροπίες διδακτικού αφ' υψηλού τόνου και επιτιμητικής χλεύης των ταλαντεύσεων και της απουσίας "ωριμότητας" και "ιδεολογικής καθαρότητας" των μαζών.
Ο Λένιν στηλίτευσε αμείλικτα τις “φαιδρές σχολαστικές” σχηματοποιήσεις κάποιων που φαντασιώνονται το κίνημα και την επαναστατική διαδικασία κατά τον εξής τρόπο: «... θα παραταχθεί σ' ένα μέρος ένα στράτευμα και θα πει: “εμείς είμαστε υπέρ του σοσιαλισμού”, ενώ σ' ένα άλλο μέρος [θα παραταχθεί] ένα άλλο, και θα πει: “εμείς είμαστε υπέρ του ιμπεριαλισμού” και αυτή θα είναι η κοινωνική επανάσταση!... Όποιος αναμένει την “καθαρή” κοινωνική επανάσταση, ποτέ δεν θα ζήσει να τη δει. Αυτός είναι ένας επαναστάτης στα λόγια, που δεν κατανοεί την πραγματική επανάσταση». Και διευκρίνιζε: «Η σοσιαλιστική επανάσταση στην Ευρώπη δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο, εκτός από έκρηξη της μαζικής πάλης όλων και όλων των ειδών των καταπιεσμένων και ανικανοποίητων. Μέρους της μικρής αστικής τάξης και των καθυστερημένων εργατών αναπόφευκτα θα συμμετάσχει σ' αυτήν -χωρίς αυτή τη συμμετοχή δεν είναι εφικτός ο μαζικός αγώνας, δεν είναι εφικτή καμία επανάσταση...» (Άπαντα, τ. 30, σ.54).
Δεν είναι η πάλαι ποτέ ιστορική ή/και αυτόκλητη πρωτοπορία της τάξης και του κόμματος που θα αποφανθεί δίκην ασκήσεων επί χάρτου περί του «πολιτικώς και ιδεολογικώς ορθού» αγώνα, αλλά, τουναντίον, ο μετωπικός αγώνας στην κλιμάκωσή του είναι που θα αναδείξει την πρωτοπορία της εργατικής τάξης και την προοπτική: «το προλεταριάτο συνιστά μια πραγματικά επαναστατική, μια πραγματικά σοσιαλιστικά δρώσα τάξη μόνον υπό τον όρο ότι διεκδικεί και δρα ως πρωτοπορία όλων των εργαζομένων και όσων υφίστανται την εκμετάλλευση, ως ηγέτης τους στον αγώνα για την ανατροπή των εκμεταλλευτών...»(Λένιν, Άπαντα, τ.41, σ.169-170).
Ο μετωπικός αγώνας σήμερα προσκρούει σε κατά πολύ υπέρτερες δυνάμεις του εχθρού. Ενός εχθρού που διατηρεί τη στρατηγική πρωτοβουλία κινήσεων, έχει ήδη εν πολλοίς συμπήξει σε διεθνές και εθνικό επίπεδο το δικό του Μαύρο Μέτωπο και εξαπολύει απροκάλυπτα κοινωνικό πόλεμο, με αιχμή την επιβολή διακρατικομονοπωλιακής ρύθμισης υπέρ της περιφερειακής και παγκόσμιας αντεπανάστασης-αντίδρασης και των συμφερόντων των πλέον επιθετικών κύκλων της νυν χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας. Ο πόλεμος που ασκεί περικλείει σε αύξοντα βαθμό προληπτικά πλήγματα, με στόχο την αποτροπή της κλιμάκωσης της ριζοσπαστικοποίησης με το μέτωπο των από κάτω.
Ωστόσο, το δικό μας Μέτωπο, μπορεί να αξιοποιήσει και τις όλο και πιο έντονες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, τη σύγκρουση μεταξύ παλαιών και νέων αναδυόμενων πόλων, την (έκδηλη στην κλιμακούμενη κρίση) όλο και πιο ελκτική δύναμη εκδοχών «Κρατικού Καπιταλισμού» και συνδεόμενων με αυτές εναλλακτικών περιφερειακών ολοκληρώσεων.
Το Μέτωπο αυτό, δεν έχει ακόμα την ορμή - αισιοδοξία που χαρακτήριζε την πρώτη νικηφόρο πρώιμη σοσιαλιστική επανάσταση (ούτε την ισχύ ενός Κόκκινου Στρατού στις επικείμενες μάχες), δεν έχει τις επαναστατικές κομμουνιστικές δυνάμεις στην ανοδική τους πορεία (μ' όλα τα νεανικά τους σφάλματα, αλλά με πίστη στη νίκη). Δεν έχει εκείνη την επάρκεια (ή έστω αίσθηση επάρκειας) θεωρητικής θεμελίωσης της στρατηγικής, ελκτικού θετικού κομμουνιστικού προγραμματικού λόγου.
Τουναντίον, έχει σχετικά νωπή την αίσθηση της ήττας του πρώιμου σοσιαλισμού, των αντιδραστικών-αντικομμουνιστικών προπαγανδιστικών δογμάτων της νικηφόρου αντεπανάστασης και την (όχι τόσο άσχετη με τα προπαγανδιστικά δόγματα) σύγχυση ποικίλων “αριστερών” δογμάτων αγιογραφικής απολογητικής και δαιμονολογικού αναθέματος του πρώιμου σοσιαλισμού, διανθισμένων με κάθε πιθανό και απίθανο αμοιβαίο ετεροπροσδιορισμό (περί τέως “υπαρκτού” και “ανύπαρκτου” σοσιαλισμού). Έχει τα οργανωτικά μορφώματα της αριστεράς, μέρος των οποίων, σε πλήρη αναντιστοιχία με τις επιταγές της συγκυρίας, εμμένει ακόμα και τώρα σε διχαστικές ιδεοληψίες και αυτοαναφορικές περιχαρακώσεις, υπονομεύοντας τη μετωπική συγκρότηση του αγώνα με καπελώματα, με αυτοαναφορικές παρωδίες κομματικών “μετώπων”, που ενίοτε επενδύονται και με ρητορική υπέρ του μετώπου.
Ωστόσο, όλο και πιο ρωμαλέα γίνεται η συνειδητοποίηση της ζωτικής και επιτακτικής ανάγκης του Μετώπου από όλο και πιο πολλές οργανωμένες δυνάμεις και ανέντακτους αγωνιστές/-ίστριες. Το διαπιστώσαμε και στην πρόσφατη σχετική Ημερίδα στα Χανιά (βλ. http://politicosdialogos.org/wp/).
Μια αναγκαία διευκρίνιση. Πολλοί θεωρούν ότι μέτωπο γίνεται μόνο με εκπτώσεις και παραίτηση από την επαναστατική θεωρία και τη στρατηγική προοπτική, με ανερμάτιστους συμβιβασμούς χωρίς αρχές, με αποστασία. Κάποιοι συνδέουν το “μέτωπο” με τα μεταμοντέρνα ιδεολογήματα περί «τέλους των ιδεολογιών και ιδεολογικοπολιτικών διαχωριστικών γραμμών», και των «μεγάλων αφηγήσεων», περί δήθεν εξάλειψης της αντίθεσης «δεξιά – αριστερά» και περί «αποϊδεολογικοποίησης» (βλ π.χ. R. Aron, D. Bell κ.ά.), κατά τα κελεύσματα της Νέας Τάξης και της επιδίωξης του σημερινού Χρηματοπιστωτικού Άξονα για «Παγκόσμια Διακυβέρνηση» μέσω της αποπολιτικοποίησης-παθητικοποίησης των λαών. Κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, δεν σημαίνει εξάλειψη του διπόλου «δεξιά – αριστερά», αλλά μετατόπιση όλου του φάσματος επί τα δεξιά, λόγω μακροχρόνιας ειρηνικής ενσωμάτωσης, εμπέδωσης του κοινοβουλευτικού κρετινισμού, κ.ο.κ. Το δίπολο «δεξιά – αριστερά» θα εξαλειφθεί μόνο με την άρση της αντίφασης κεφαλαίου εργασίας. Απαιτείται σαφής, ειλικρινής και απροκατάληπτη αναζήτηση-αποκατάσταση της αλήθειας, μέχρι να αποκτήσουν οι έννοιες το πραγματικό τους νόημα στην εποχή μας, με τις ριζικές μεταβολές του κοινωνικού υποκειμένου, και να ωριμάσουν οι νέες, οι αντίστοιχες της εποχής έννοιες και αντιλήψεις, οι αντίστοιχοι πολιτικοί φορείς της επαναστατικής πρωτοπορίας, πέρα από δογματικές αγκυλώσεις και καιροσκοπικές ιδεολογικές κωλοτούμπες, σε συνθήκες πολιτισμένης συναγωνιστικής-συντροφικής ανεξιγνωμίας.
Δυστυχώς, συχνά στα πλαίσια του κινήματος, το γόνιμο δίπολο «αλήθεια – πλάνη» υποκαθίσταται από το άκρως άγονο δίπολο «αλήθεια – προδοσία», «δικός μας – εχθρός μας, αποστάτης» και άλλα παρόμοια, γεγονός, που ανεξαρτήτως προθέσεων, υπονομεύει τόσο την ορθολογική αναζήτηση της αλήθειας, όσο και κάθε υγιή συλλογικότητα, μεταθέτοντας τις εμφάσεις και αναλίσκοντας τις δυνάμεις σε ανούσιες δίκες προθέσεων και «σκοτεινών» καταβολών... Σε αυτές τις συνθήκες, αναπτύσσεται γονιμότατο έδαφος για κάθε (βαλτό ή ακούσιο) προβοκάτορα και προβοκάτσια...
Η μετατόπιση αυτού του φάσματος που γίνεται όλο και πιο έκδηλη στην κρίση, επιτάσσει τον επαναπροσδιορισμό αυτής της εκπροσώπησης, με ανάδειξη του νέου ριζοσπαστισμού που θα δοκιμάζεται στην ιδιοτυπία της νέας συγκυρίας και των καθηκόντων που αυτή επιτάσσει για το κίνημα. Ο επαναπροσδιορισμός αυτός δεν γίνεται με λεκτικές ακροβασίες και κορώνες, αλλά στη βάση της μορφοποίησης του νέου υποκειμένου των από κάτω, με πρώτο βήμα τη συγκρότηση του κινήματος σε μετωπική κοινωνικοπολιτική συμμαχία. Σε αυτό το πεδίο θα επαναπροσδιοριστεί το δίπολο “δεξιά – αριστερά”. Η εμπειρία δείχνει οικτρά, ότι όποιοι επιχειρούν να στήσουν “αποϊδεολογικοποιημένα μέτωπα” χωρίς την αριστερά και εναντίον της αριστεράς (κάθε αριστεράς), ή ακόμα χειρότερα, στη βάση του αντικομμουνισμού, οδηγούνται σε φαιδρά και επικίνδυνα προσωποπαγή αρχηγικά γκρουπούσκουλα με χειραγωγικούς μηχανισμούς παλαιοκομματικής κοπής, που ανοίγουν δρόμο για κάθε καιροσκοπισμό και για ακροδεξιούς τυχοδιωκτισμούς. Δεν κτίζεται Μέτωπο βάσει προσωπικών ιδιοτελών στρατηγικών, με αυτόκλητους “προφήτες” και “σωτήρες”, με χειραγωγικές απάτες και “κινήσεις κορυφών”.
Δεν υπάρχει πιο βλακώδης και καταστροφική για το κίνημα αντιδιαλεκτική προκατάληψη, από αυτή που συνδέει τη μετωπική πολιτική με παραίτηση και αποστασία από την επαναστατική θεωρία και στρατηγική. Η προκατάληψη αυτή εκδηλώνεται τραγελαφικά, με μιαν εμμονή κάποιων στη στρατηγική “ορθοδοξία” ως προαπαιτούμενο για την παραμικρή επιμέρους τακτική κίνηση, σε βαθμό αντιστρόφως ανάλογο της πραγματικής θεμελίωσης και του συγκεκριμένου ιστορικού χαρακτήρα αυτής της “στρατηγικής”. Μ' άλλα λόγια, πολύ συχνά, αν όχι κατά κανόνα, θέτουν φραγμό σε κάθε μετωπική πρωτοβουλία και αγώνα άνθρωποι και συλλογικότητες, η θεωρητική συγκρότηση και η σαφήνεια των στρατηγικών προταγμάτων των οποίων είναι επιεικώς φαιδρά. Αυτή η θεωρητική ανεπάρκεια είναι οργανικά συνδεδεμένη με την αδυναμία διαλεκτικής και ιστορικά συγκεκριμένης αντίληψης της σχέσης μεταξύ στρατηγικής και τακτικής, που έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη σύγχυση και παράλυση-παραίτηση: κάθε επιμέρους τακτικό βήμα εκλαμβάνεται ως ατόφια στρατηγικό και αντιστρόφως, η στρατηγική εκλαμβάνεται αδιαμεσολάβητα ως τακτική.
Όταν οι επαναστάτες, οι κομμουνιστές καλούν σε μέτωπο, δεν αποποιούνται την κομμουνιστική θεωρία και προοπτική. Μέτωπο με κρυψίνοιες, κρυφές ατζέντες και καπελώματα, δεν γίνεται. Δεν τίθεται ως προαπαιτούμενο για τη “μαζικότητα” του μετώπου η άρνηση είτε η συγκάλυψη της κομμουνιστικής προοπτικής από τους κομμουνιστές που συστρατεύονται και πρωτοστατούν σε αυτό. Απλώς αυτή η προοπτική (όπως την εννοεί ο καθ' εις) δεν μπορεί να τίθεται ως προαπαιτούμενο για τη σύμπηξη του Μετώπου και την προώθηση των διεκδικήσεών του, δεν μπορεί να τίθεται ως κραυγαλέα προμετωπίδα αριστερής, αντικαπιταλιστικής, σοσιαλιστικής, κομμουνιστικής κ.ο.κ. “καθαρότητας”. Μιας “καθαρότητας”, που θα δρα αποτρεπτικά για τη συστράτευση ανθρώπων, οι οποίοι προσφάτως κάνουν τα πρώτα βήματα της ριζοσπαστικοποίησής τους και είναι άκρως επιφυλακτικοί σε κάθε ακατάληπτη διακήρυξη.
Δεν μας χρειάζεται λοιπόν ούτε “αριστερό” μέτωπο, ούτε μέτωπο “της αριστεράς”, της “παναριστεράς” κ.ο.κ. Το πρόσημο και η κοινωνική σημασία του μετώπου θα τίθενται από τα προτάγματα, από την πρακτική του στην κοινωνία, από το περιεχόμενο και τις μορφές του αγώνα, ενός αγώνα που δεν θα αναπαράγει αγκυλώσεις και προκαταλήψεις, αλλά θα ενοποιεί χειραφετικά το συλλογικό του υποκείμενο. Εάν π.χ. κάποιος άνθρωπος στη φάση της ριζοσπαστικοποίησής του συστρατεύεται με το πρόταγμα της εθνικοποίησης των τραπεζών και κομβικών κλάδων υποδομών με εργατικό έλεγχο, αλλά δεν αυτοπροσδιορίζεται σήμερα ως αριστερός, κομμουνιστής κ.ο.κ., θα πρέπει να τίθεται εκτός Μετώπου; Το ίδιο το περιεχόμενο παρόμοιων αιτημάτων τι είναι άραγε, δεξιό; Για ποιο λόγο λοιπόν σε αυτή τη συγκυρία να κραυγάζει το Μέτωπο περί της αριστεροσύνης ή περί του ανικαπιταλισμού του; Ο βέβαιος δρόμος για την απώθηση και την αποστράτευση τέτοιων ανθρώπων από το Μέτωπο, είναι ο βομβαρδισμός τους με ποικίλες εκδοχές ακατάληπτων ακόμα και για τους ίδιους τους φορείς τους στερεότυπων, προταγμάτων, “στρατηγικών διακηρύξεων”, παγιωμένων εν πολλοίς με τα χρόνια σε αυτοαναφορικές ιδιολέκτους μικροομάδων, ως απόηχος άλλων εποχών, που εκλαμβάνονται (και συχνά είναι) ως ξύλινη, αδιέξοδη και χρεοκοπημένη γλώσσα. Η θεωρία γίνεται υλική δύναμη, μόνο στο βαθμό που συνδέεται οργανικά με τη ζωή και τα βιώματα των ανθρώπων, μόνον όταν η εμπειρία του αγώνα αλλάζει τη ζωή τους και τους πείθει για τη ζωτική σημασία της αληθινής θεωρίας – οδηγού για δράση, μιας θεωρίας που γίνεται κτήμα τους και διέπει στον ένα ή στον άλλο βαθμό τη ζωή και τη δράση τους. Κάθε άλλη “θεωρία” είναι χειραγωγικό καπέλωμα με διαλυτικές επιπτώσεις.
Ο αγώνας για το Μέτωπο, δεν συνιστά και δεν μπορεί να συνιστά λοιπόν αποστασία από τον κομμουνισμό. Τουναντίον μάλιστα. Ο ορισμός της αποστασίας από την υπόθεση της στράτευσης για την επανάσταση και τον κομμουνισμό, είναι σήμερα η αδράνεια και η παθητικότητα, είναι η παραίτηση από τη βέλτιστη για τη συγκυρία (θεωρητική και πρακτική) συμβολή στην κλιμάκωση της ριζοσπαστικοποίησης του λαού. Είναι η πόζα της κομματικής είτε/και ακαδημαϊκής “καθαρότητας” και μια εκδοχή στωικής “αταραξίας”, αποστασιοποίησης από τις ζωτικές ανάγκες του αγώνα, χαρακτηριστική για ότι ο Μαρξ αποκαλούσε “καθηγητική επιστήμη”. Είναι η επίκληση της θεωρητικής ανεπάρκειας του κινήματος για την “αφοσίωση αποκλειστικά στη θεωρία”, ώστε “όταν αυτή αναπτυχθεί σε επαρκή βαθμό” (πότε άραγε, μετά τη δευτέρα παρουσία;) να δούμε τι θα κάνουμε και στην πράξη...
Αν η αριστερίστικη απόρριψη του Μετώπου από τριτοδιεθνιστικά κόμματα του μεσοπολέμου ήταν ένα σύμπτωμα παιδικής νόσου του κομμουνισμού (που εν μέρει βρήκε θεραπεία με τις τελευταίες παρεμβάσεις της Διεθνούς, και οδήγησε στο έπος της αντίστασης, βλ. Γκ. Ντιμιτρόφ. Ο φασισμός, και Σάρλη Δ. Η πολιτική του ΚΚΕ στον αγώνα κατά του μοναρχοφασισμού. http://vivlio2ebook.blogspot.gr/), η τωρινή απόρριψη, όσο κι αν επενδύεται με αριστερίστικη φρασεολογία, είναι γεροντική νόσος θνησκόντων μορφωμάτων, που επενδύουν έτσι τις ανασφάλειες της αυτοαναπαραγωγής των μηχανισμών τους, εξορκίζοντας φοβικά ότι ότι δεν ελέγχει η γραφειοκρατεία τους. Μηχανισμών εν πολλοίς ενσωματωμένων στο σύστημα, με λίγο - πολύ διακριτούς και παγιωμένους επί μακρό ρόλους λίγο πολύ ριζοσπαστικής διαχείρισης της δυσαρέσκειας και της διαμαρτυρίας εντός του συστήματος. Η νιρβάνα της “ιδεολογικής καθαρότητας”, στην κομματική-γραφειοκρατική και στην ακαδημαϊκή εκδοχή της, είναι το σημερινό πρόσωπο της αποστασίας από την υπόθεση της κομμουνιστικής προοπτικής. Είναι η επίκληση της θεωρητικής, στρατηγικής και τακτικής “καθαρότητας” ως άλλοθι για την αδράνεια και την παραίτηση από μια συγκυρία μοναδική στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος της χώρας μας και του κόσμου.
Ουδέποτε οι επαναστάτες κομμουνιστές δεν φοβούνταν την ώσμωση με εν τω γεννάσθαι λαϊκά, ριζοσπαστικά κινήματα. Είναι επιταγή από τον καιρό του κομμουνιστικού μανιφέστου των Μαρξ και Ένγκελς: “Οι κομμουνιστές δεν αποτελούν κανένα ιδιαίτερο κόμμα απέναντι στ' άλλα εργατικά κόμματα. Δεν έχουν συμφέροντα που ξεχωρίζουν από τα συμφέροντα του προλεταριάτου στο σύνολο του. Δεν διακηρύσσουν κάποιες ιδιαίτερες αρχές, που σύμφωνα μ' αυτές θα ήθελαν να πλάσουν το προλεταριακό κίνημα. Οι κομμουνιστές διαφέρουν από τα άλλα προλεταριακά κόμματα μονάχα κατά τούτο: ότι από τη μια μεριά, στους διάφορους εθνικούς αγώνες των προλετάριων τονίζουν και προβάλλουν τα συμφέροντα που είναι κοινά σ' όλο το προλεταριάτο κι ανεξάρτητα από την εθνότητα. Και από την άλλη, ότι στις διάφορες βαθμίδες ανάπτυξης του αγώνα ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη, εκπροσωπούν πάντα τα συμφέροντα του κινήματος στο σύνολο του”.
Ας θυμηθούμε τη θέση και το ρόλο των επαναστατών σε κάθε κρισιακή συγκυρία ασθενών κρίκων, από την εποχή του Μαρξ μέχρι σήμερα. Ουδέποτε οι κομμουνιστές δεν υπήρξαν θεατές ή τζογαδόροι, που περίμεναν στη γωνία που θα κάτσει η μπίλια της ιστορικής συγκυρίας. Κρισιακές συγκυρίες με όλο και πιο έντονα χαρακτηριστικά προεξεγερσιακής - προεπαναστατικής κατάστασης σε "ασθενή κρίκο" του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, δεν εμφανίζονται συχνά στην ιστορία, αλλά με συχνότητα δεκαετιών (εάν όχι και αιώνων). Είναι λοιπόν ιστορική η ευθύνη μας έναντι του λαού μας και της παγκόσμιας προοπτικής του κινήματος.
Η Αριστερά φέρει το φορτίο αιώνων κοινωνικών και πολιτικών αγώνων. Η κομμουνιστική αριστερά στην Ελλάδα, παρ' όλες τις αδυναμίες της, σε πολύ αντίξοες συνθήκες ήττας και αντεπανάστασης, κατόρθωσε σε σημαντικό βαθμό (ανώτερο από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης) να διασώσει τις επαναστατικές παραδόσεις. Τώρα, έρχεται αντιμέτωπη με νέα καθήκοντα και πρωτόγνωρες δοκιμασίες. Χωρίς να θεωρώ το Μέτωπο εσωτερική ή αποκλειστική υπόθεση της Αριστεράς, συμφωνώ με τον προβληματισμό του Π. Παπακωνσταντίνου: “Απομένει να δούμε αν, σ' αυτή την περίπτωση, η Αριστερά στο σύνολό της βγάλει τα αναγκαία συμπεράσματα, υπερβεί αυταπάτες και διασπάσεις, ώστε να σχηματίσει το αναγκαίο λαϊκό, δημοκρατικό μέτωπο, από τις γειτονιές μέχρι το κεντρικό πολιτικό επίπεδο, που θα της επιτρέψει να νικήσει στον επόμενο γύρο, που δεν θα αργήσει. Εάν τα καταφέρει, θα μετατρέψει μια πρόσκαιρη εκλογική αποτυχία σε στρατηγική νίκη για την Ελλάδα και το λαό της. Αν όχι, θα προδώσει τις ελπίδες αυτού του λαού σε χρονικό ορίζοντα μιας ολόκληρης γενιάς” (http://www.thepressproject.gr/theme.php?id=22441).
Χωρίς σαφή προσδιορισμό των στρατηγικών διακυβευμάτων στη συγκυρία εμπλοκής στην πολιτική με όρους κοινωνικού πολέμου, χωρίς σαφή προσδιορισμό των κριτηρίων διάκρισης και της εκάστοτε διάταξης φίλιων και εχθρικών δυνάμεων (των λανθανουσών και εφεδρικών συμπεριλαμβανομένων) όχι βάσει στερεοτύπων του παρελθόντος, αλλά βάσει του τι πρακτικά πρεσβεύουν στην αναδιάταξη των συσχετισμών δυνάμεων και της δυναμικής τους, χωρίς προσδιορισμό και επιλογή βάσει στρατηγικής του πότε, σε τι έκταση, με τι εμπλεκόμενες δυνάμεις, μέσα και τρόπους, με τι επιμέρους τακτικές κινήσεις κ.ο.κ. θα δώσει το ανερχόμενο μετωπικόκίνημα τις (επί του παρόντος κατ' εξοχήν ιδεολογικοπολιτικές, ηθικές κ.ο.κ.) μάχες για να κατατροπώσει το εχθρικό καθεστώς, αλλάζοντας άρδην το συσχετισμό δυνάμεων σε όλα τα μέτωπα, ο αγώνας δεν θα είναι απλώς χαμένος, αλλά και επικίνδυνος.
Σε συνθήκες οξύτατου ανοικτού κοινωνικού πολέμου, δεν υπάρχουν ουδέτεροι, δεν υπάρχει αταραξία της βολής, δεν υπάρχουν περιθώρια για χρυσελεφάντινους πύργους διανοουμενίστικης εστέτ νιρβάνα, για μεσοβέζικες θέσεις και υπεκφυγές: το κάθε επιμέρους, τοπικό, τακτικό και ελάσσον, συνάπτεται αναγκαστικά με το γενικό, το κοινωνικό, το στρατηγικό και το μείζων. Ότι αφορά έστω και μικρά διακυβεύματα μετατοπίσεων συσχετισμών δυνάμεων, η κάθε θέση υπέρ ή κατά θεσμών, επιλογών και προσώπων, εξακοντίζεται σήμερα στο επίκεντρο του αδυσώπητου κοινωνικού και πολιτικού αγώνα. Έτσι, η ιδιοτυπία της συγκυρίας και του μετώπου, σε κάθε βήμα του αγώνα θα θέτει εκ των πραγμάτων στο επίκεντρο προς διερεύνηση τα κομβικά, τα θεμελιώδη προβλήματα της επαναστατικής θεωρίας και μεθοδολογίας, την αναζήτηση και την επικαιροποίηση της προοπτικής του ριζικού επαναστατικού μετασχηματισμού, τη στρατηγική της κομμουνιστικής ενοποίησης της ανθρωπότητας, πιο επίκαιρη από ποτέ. Χωρίς αυτή τη διερεύνηση, χωρίς επιστημονική προτρέχουσα σύλληψη της προοπτικής της κοινωνίας, η όποια ριζοσπαστικοποίηση μπορεί να αποβεί τυφλή, ανεπιτυχής ή και θνησιγενής. Τα νικηφόρα Τ-34 των μαχών που έρχονται, θα έλθουν ως αποτέλεσμα της επιτυχίας μας στη δημιουργική ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας της εποχής μας, στη θεωρητική θεμελίωση της νομοτελούς προοπτικής της ενοποιημένης ανθρωπότητας, στην ευρύτερη δυνατή μετατροπή του κομμουνιστικού ιδεώδους σε νόημα της ζωής των παραδοσιακών και των νέων στρατιών της εργατικής τάξης, των λαών, σε ιδανικό για την επίτευξη του οποίο οι άνθρωποι που ορθώνουν το ανάστημα τους θα είναι έτοιμοι να ζήσουν ή να πεθάνουν.
Όσο θα κλιμακώνεται ο ριζοσπαστικός πατριωτικός και διεθνιστικός αγώνας σε συντονισμό με αδελφά κινήματα στην περιφέρεια της Ε.Ε., στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και σ' όλο τον κόσμο, εκ των πραγμάτων θα αντλεί δύναμη από την επιτακτικότητα της κομμουνιστικής προοπτικής. Ο κόσμος του κεφαλαίου αποκαλύπτεται στην κρίση ως κόσμος χωρίς προοπτική για τη νεολαία, για την κοινωνία. Η μόνη προοπτική που μπορεί να προτείνει, είναι αυτή του αργού ή γρήγορου θανάτου, της φρίκης χωρίς τέλος για να αποτραπεί κάθε σκέψη και πράξη για το τέλος της φρίκης. Είμαστε καταδικασμένοι να πολεμήσουμε για τη νίκη.
Η κλιμάκωση και εμβάθυνση της συστημικής κρίσης, αναδεικνύει μέσω των αντιφάσεων τις κοινωνικές και πολιτικές συγκλίσεις που θεμελιώνουν την επιτακτική ανάγκη του Μετώπου. Απαιτείται λοιπόν ένας μετωπικός πόλος έλξης, που θα αναβαθμίσει ριζικά την αυτοοργάνωση και την περιφρούρηση όλου του κινήματος, που θα γιγαντώνεται αν ξεπεράσει τα σύνδρομα της ήττας και της αναποτελεσματικότητας. Το διακύβευμα είναι μεγάλο, η ιστορική ευθύνη -ακόμα μεγαλύτερη. Η επιτυχία του εγχειρήματος δεν είναι προδιαγεγραμμένη, αλλά σε αποφασιστικό βαθμό θα εξαρτηθεί από τους παγκόσμιους και εγχώριους συσχετισμούς, από τη γνώση, από τη συνειδητότητα των σκοπών, των τρόπων και των μέσων του αγώνα και από τη μαχητική αποφασιστικότητα των ανθρώπων.
Πάμε στον πόλεμο για να νικήσουμε. Αν είναι να ηττηθούμε, ας πέσουμε μαχόμενοι και όχι ως υποτακτικοί σε εθελόδουλη παραίτηση με διάφορα προσχήματα. Μετωπικός αγώνας λοιπόν μέχρι την νίκη, σ' αυτόν τον δίκαιο για τους από κάτω κοινωνικό πόλεμο.