Η Ζάκυνθος από τα πανάρχαια χρόνια

Η Ζάκυνθος έχει μια πλούσια ιστορία που αρχίζει από τα πανάρχαια χρόνια. Το όνομά της αναφέρεται από τον Όμηρο και σύμφωνα με την παράδοση το πήρε από τον Ζάκυνθο, που ήταν παιδί του βασιλιά της Τροίας Δαρδάνου. Αποτελούσε τμήμα του βασιλείου του Οδυσσέα.

Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η Ζάκυνθος πήρε το μέρος των Αθηναίων, αλλά κατελήφθη από τους Πελοποννησίους που επέβαλλαν ολιγαρχικό πολίτευμα.

Αργότερα απέκτησε την ανεξαρτησία της ως το 217 π.Χ. Έπεσε ύστερα στα χέρια των Μακεδόνων, των Ρωμαίων και του Ρογήρου Α΄ της Σικελίας το 1147 μ.Χ. Μέχρι τότε είχε υποστεί πολλές λεηλασίες από πειρατές κι έτσι φέρεται η κατασκευή του πρώτου κάστρου της για να προστατεύονται οι κάτοικοι.

Ύστερα από πολλές περιπέτειες την κατέλαβαν οι Ενετοί το 1484, οι Ρώσοι το 1799, οι Γάλλοι το 1807 και οι Άγγλοι το 1809. Ενώθηκε με την Ελλάδα το 1864.

Κατά το διάστημα της βενετικής κατοχής η βενετοελληνική αριστοκρατία του νησιού διατηρούσε συστηματικά τη γνωστή «Χρυσή Βίβλο», το πολυθρύλητο Λίμπρο ντ΄ Όρο, όπου κατέγραφαν επίσημα τα ονόματα των αφεντάδων του νησιού. Οι Ζακυνθινοί όμως ξεσηκώθηκαν πολλές φορές ενάντια στη βενετική κυριαρχία με αποκορύφωμα το «Ρεμπελιό των Ποπολάρων» το 1628.

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 η Ζάκυνθος υπήρξε σπουδαίο κέντρο ανεφοδιασμού και προσέφερε στον Αγώνα σημαντικές ενισχύσεις, άνδρες και χρήματα.

Το 1953 η Ζάκυνθος καταστράφηκε από τους μεγάλους σεισμούς του Αυγούστου και ανοικοδομήθηκε από την αρχή. Διατηρήθηκαν μόνο ο ναός του Αγίου Διονυσίου, το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας και το Δημοτικό Σχολείο.

 

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το όνομα Ζάκυνθος όπως αναφέρει ο Όμηρος το έλαβε από τον Ζάκυνθο, που ήταν γιος του βασιλιά της Τροίας Δάρδανου. Ο Ζάκυνθος έφτασε στο νησί από την Αρκαδική Πόλη Ψωφίδα και εγκαταστάθηκε γύρω στα 1500 π.χ όπου έκτισε

την ομώνυμη πόλη.

Οι άποικοι αυτοί ονόμασαν την ακρόπολη του νησιού Ψωφίδα για να θυμούνται την πατρίδα τους. Έτσι λοιπόν οι πρώτοι κάτοικοι πιστεύεται ότι ήταν οι Αχαιοί όμως σύμφωνα με τον Πλίνιο το νησί είχε κατοίκους πριν από το 3000 π.χ και ονομάζονταν Υρία από τον προηγούμενο οικιστή τον ήρωα Υριέα ο οποίος προέρχονταν από την Υρία της Βοιωτίας. Ο ιστορικός μελετητής Γούντ αναφέρει πως το όνομα του νησιού οφείλεται στην ορεινή μορφολογία του Ζα-κυνθος όπου στα αρχαία σημαίνει πολύ – λόφος. Άλλοι μελετητές αποκαλούν το νησί με διάφορα ονόματα όπως Ιάκυνθος, Διάκυνθος, Ζάκητα, Jacinthum, Jantes και Lesante.

Η ιστορία του νησιού είναι όμοια με αυτή των άλλων νησιών του Ιονίου έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Τα παλαιότερα ίχνη ζωής τα οποία βρέθηκαν στο νησί προέρχονται από την νεολιθική εποχή και τα οποία εντοπίστηκαν στο Λαγανά. Δείγματα ενός λαμπρού πολιτισμού χωρίς όμως να επιτρέπουν στους μελετητές την άντληση περισσότερων στοιχείων σχετικά με το παρελθόν της, ιδιαίτερα λόγω των καταστρεπτικών σεισμών.

Κοντά στο φρούριο εντοπίστηκε ένα μαρμάρινο σύμπλεγμα θεϊκών μορφών όπως του Απόλλωνα, της Αφροδίτης και της Άρτεμης, το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο Τιέμπολο της Βενετίας. Επίσης ερείπια αρχαίων ναών, τάφων και κτισμάτων βρίσκονται διάσπαρτα σε πολλά σημεία του νησιού.

Οι απόγονοι του Ζακύνθου δημιούργησαν έναν αξιοσημείωτο πολιτισμό και άρχισαν να ιδρύουν αποικίες για την εξάπλωση του. Μία από αυτές αποτέλεσε η Ζακάνθα αποικία στην Ισπανία όπου καταστράφηκε το 218 π.χ, η πόλη Κυδωνιές στην Κρήτη και η πόλη Φωκίδα στο Πυρρηναίο πάλι στην Ισπανία. Το νησί κατάλαβε ο βασιλιάς της Κεφαλληνίας Αρκείσιος όπου τον διαδέχτηκε πολύ αργότερα ο βασιλιάς της Ιθάκης Οδυσσέας. Έτσι λοιπόν στους μυκηναϊκούς χρόνους το νησί αποτελούσε τμήμα του βασιλείου της Ιθάκης και οι Ζακυνθινοί μαζί με τον Οδυσσέα έλαβαν μέρος στην εκστρατεία της Τροίας. Ο Όμηρος αποκάλεσε το νησί «υλήεσσαν» δηλαδή κατάφυτη. Μετά τον Τρωικό πόλεμο η Ζάκυνθος φαίνεται ότι αποσπάσθηκε από την κυριαρχία της Ιθάκης  και ότι για επτά περίπου αιώνες δημιούργησε ελεύθερο δημοκρατικό βίο.
Η γεωγραφική θέση, το εύφορο έδαφος και οι πηγές πίσσας του νησιού έπαιξαν ενεργό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού με αποτέλεσμα τον 6ο αι. π.χ να κοπεί αργυρό νόμισμα  το οποίο απεικόνιζε το τρίποδα το ιερό σύμβολο του Απόλλωνα το οποίο διαδέχτηκε η λύρα τον 5ο αι. π.χ. Το 455 π.χ η Ζάκυνθος ενώθηκε με την συμμαχία των Αθηναίων όπου μετά την συντριβή της βρέθηκε κάτω από την κατοχή των Λακεδαιμονίων με αποτέλεσμα την αλλαγή του δημοκρατικού πολιτεύματος σε ολιγαρχικό.

Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η Ζάκυνθος εντάσσεται στην ρωμαϊκή επαρχία της Αχαίας και άρχισε να αποτελεί τόπο επίσκεψης διάσημων διανοούμενων της Ρώμης. Στους Μιθριδατικούς πολέμους οι Ζακυνθινοί κρατούν ουδέτερη στάση ενώ παράλληλα στην Ζάκυνθο ξεκινάει και η διάδοση του Χριστιανισμού την οποία άρχισε κατά μία εκδοχή η Μαρία η Μαγδαληνή και κατά την άλλη η Αγία Βεατρίκη.

Με την ίδρυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Ζάκυνθος άνηκε στην επαρχία της Ιλλυρίας χωρίς όμως να έχει την πρέπουσα φροντίδα και προστασία. Έτσι λεηλατήθηκε γύρω στα 466 μ.χ από τον βασιλιά των βανδάλων της Αφρικής Γιλδέριχου. Αργότερα το νησί δοκιμάστηκε για ακόμη μια φορά γύρω στα 591 μ.χ από το λοιμό που μάστιζε όλη την Αυτοκρατορία.

Οι περιπέτειες των ζακυνθινών δεν τελειώνουν εδώ, λόγω της γεωγραφικής θέσης κλειδί ανάμεσα στην Ανατολή και Δύση το νησί λεηλατείται κατά την περίοδο των Σταυροφοριών.

Στο τέλος του 12ου αι. το νησί περνάει στην κατοχή των Γάλλων κομητών Ορσίνι που κυβέρνησαν το νησί μέχρι το 1357. Το 1479 ο Λεονάρδος Γ΄ Τόκκος φοβούμενος την τούρκικη απειλή καταφεύγει στην Ιταλία πουλώντας τα κτήματα του σε Βενετούς. Έτσι άδοξα τελειώνει η δυναστεία των Τόκκων που κράτησε περίπου έναν αιώνα.

Το νησί όμως μέσα σε αυτά τα χρόνια κατάφερε να οργανωθεί διοικητικά και να αναπτυχθεί οικονομικά με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να φτάνει τις 25.000. Παρά τις προσπάθειες των Βενετών οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το νησί και η καταστροφή και η λεηλασία πραγματοποιούνται.
Το 1485 μέσα από διπλωματικούς αγώνες οι Βενετοί ξαναπαίρνουν την Ζάκυνθο με τον όρο να πληρώνουν 500 δουκάτα το χρόνο στον Σουλτάνο. Οι Βενετοί επέβαλαν τους νόμους τους και χώρισαν τους κατοίκους σε τρεις κατηγορίες : τους ευγενείς (nobili), οι οποίοι γραφόντουσαν και στην λεγόμενη «Χρυσή Βίβλο» (libro d’oro),τους αστούς (civili) και τους ποπολάρους (popolari).Mε την παροχή προνομίων,

φοροαπαλλαγών και την παραχώρηση κτισμάτων και σπιτιών επιτυγχάνουν να ξαναζωντανέψουν το νησί.

Είναι σημαντικό το γεγονός πως παρά την συνεχή ανανέωση κατοίκων και αλλαγή πληθυσμού το ζακυνθινό στοιχείο παραμένει αναλλοίωτο, σε αυτό πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι κάτοικοι οι οποίοι αφομοίωναν τα καλύτερα στοιχεία των ξένων πολιτισμών, διατηρώντας ανέπαφα τα τοπικά γνωρίσματα τους. Μέσα σε λίγα χρόνια το νησί ανακυρίζεται σε “Φλωρεντία της Ελλάδας” και αυτό λόγω της επιβλητικής αρχιτεκτονικής στα κτίσματα, τις γραφικότατες και μοναδικές στοές και τους καλοσχηματισμένους δρόμους.

Η ειρηνική ζωή των Ζακυνθινών διακόπτεται το 1499 με την Βενετουρκική σύρραξη και το νησί μετατρέπεται σε σταθμό ανεφοδιασμό και προετοιμασίας του Βενετικού και Γαλλικού στόλου. Μπροστά στο όραμα της ελεύθερης Ελλάδας πολλοί Ζακυνθινοί με προσωπική τους συμμετοχή σε πλοία βοηθούν τους Έλληνες στην ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 όπου ο τούρκικος στόλος κατατροπώνεται.

Την περίοδο του Κρητικού πολέμου (1645-1669) τα Επτάνησα θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο στις μάχες κατά των Τούρκων. Οι Βενετοί ανταλλάζουν την Κρήτη με τους Τούρκους με την συμφωνία να σταματήσουν να πληρώνουν φόρο για την Ζάκυνθο, έτσι πολλοί κρητικοί επιλέγουν την Ζάκυνθο ως νέα πατρίδα.

Το 1770 περίπου 8.000 Πελοποννήσιοι καταφεύγουν στο νησί για να αποφύγουν την μανία των Τούρκων. Το 1797 το νησί περνάει στους δημοκράτες Γάλλους ενώ το 1798 παραδίδεται στους Ρώσους. Το 1800 υπογράφεται συνθήκη ανάμεσα σε Ρωσία και Τουρκία όπου αποφασίζεται η ίδρυση της Επτανησιακής Πολιτείας ,του πρώτου ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους το οποίο κράτησε επτά χρόνια.

Το 1807 μετά από πολλούς διπλωματικούς αγώνες η Ζάκυνθος για δύο χρόνια περνάει στην κυριαρχία των Γάλλων αυτοκρατορικών και στην συνέχεια στους Άγγλους. Οι Άγγλοι ορίζουν την Ζάκυνθο ως πρωτεύουσα του Κράτους του Ιονίου. Κατά την περίοδο της Αγγλικής κατοχής οργανώνεται η δημόσια υγεία, γίνονται έργα στην ύδρευση και στην οδοποιία.

Γύρω στα 1814 ιδρύονται τα “Ηνωμένα Κράτη των Ιόνιων Νήσων” στα οποία περικλείονται όλα τα νησιά του Ιονίου. Την ίδια περίοδο οι Έλληνες ιδρύουν την Φιλική Εταιρεία με απώτερο σκοπό να οργανώσουν την επανάσταση που τόσο καιρό προετοιμάζουν, έτσι το 1818 η έδρα της φιλικής εταιρείας μεταφέρεται στην Ζάκυνθο. Όταν οι Άγγλοι αντιλαμβάνονται την ύπαρξη της Φιλικής Εταιρείας στο νησί ξεσπούν έρευνες και διώξεις κατά των υπευθύνων και συμμετεχόντων. Με την κήρυξη της επανάστασης του 1821 οι Ζακυνθινοί συμμετέχουν στους αγώνες κατά του Τούρκικου ζυγού παρά τις αγγλικές απαγορεύσεις και έντονες αντιδράσεις.

Παρά την απελευθέρωση της Ελλάδας τα Επτάνησα δεν ακολούθησαν την τύχη της έτσι παρέμειναν υπό αγγλική κατοχή. Την περίοδο του Κριμαίκου πολέμου (1852-1855) το νησί θα δοκιμαστεί ξανά αφού το εμπόριο και η ναυτιλία θα σταματήσει, ενώ τόσο η καλλιέργεια των σταφιδαμπέλων που θα χτυπηθεί από αρρώστια αλλά και η επιδημία χολέρας θα αποδυναμώσει σε καταστροφικό σημείο το νησί της Ζακύνθου.

Το 1863 μετά από τον διωγμό του Όθωνα από την Ελλάδα ως κίνηση καλής θέλησης η Αγγλία δέχεται να παραχωρήσει στο ελληνικό κράτος τα Ιόνια νησιά. Έτσι στις 5 Ιονίου υπογράφεται στο Λονδίνο η συνθήκη της Αγγλίας για την παραίτηση της από την προστασία των Επτανησίων.

Έτσι στις 21 Μαΐου του 1864 υψώνεται στο κάστρο της Ζακύνθου η Ελληνική σημαία παρασύροντας τους κατοίκους σε δάκρυα χαράς, συγκίνησης και ενθουσιασμού.

Ο ελληνικός στρατός υποδέχεται λαμπρά και ζητωκραυγάζεται από τους Ζακυνθινούς στις 14 Ιουλίου μέσα σε ένα κλίμα πανηγυριών. Έτσι μετά από εκατοντάδες χρόνια κατοχής τα Επτάνησα πλέον ανήκουν στο ελλαδικό χώρο και ενώνουν την μοίρα τους με τους υπόλοιπους Έλληνες οραματίζοντας ένα καλύτερο μέλλον.

Κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου το νησί καταλαμβάνεται το 1941 από την Ιταλία, το 1943 περνάει στην Γερμανική κατοχή και το 1944 απελευθερώνεται με την υποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Το νησί της Ζακύνθου έχει συμβάλει ενεργά στην πνευματική και καλλιτεχνική ανάπτυξη και εξέλιξη της Ελλάδας. Σημαντικές προσωπικότητες του νησιού επηρέασαν την φυσιογνωμία του ελληνικού κράτους σε όλους σχεδόν τους τομείς των τεχνών και των γραμμάτων. Από τα αρχαία χρόνια το νησί αποτέλεσε σημαντικό πολιτισμικό κέντρο λόγω της γεωγραφικής θέσης του.

Η άνθηση των γραμμάτων άρχισε γύρω στα 15ο αι. με τις διακρίσεις του μεταφραστή της Ιλιάδας του Ομήρου Νικολάου Λουκάνη, του Δημήτριου Ζηνού, του Τζάνες Κορωναίου, του Παχώμιου Ρουσάνου στον χώρο της ποίησης και του πεζού λόγου. Την ίδια περίοδο έργα στον χώρο της ποίησης, στο δοκίμιο και πεζογραφία τυπώνονται στην Βενετία και τα οποία γίνονται αντικείμενα θαυμασμού τόσο σε Έλληνες αλλά και Ξένους. Γύρω στα 1600 ιδρύεται η πρώτη Ελληνική Ακαδημία και στα 1815 η Ακαδημία των Απελευθερωμένων Μεσημβρινών Νήσων.

Τον 19ο αι. συντελείται η πνευματική ακμή του νησιού  με την γέννηση του Ανδρέα Κάλβου και του Διονυσίου Σολωμού. Το 1864 δημιουργείται ο Εθνικός Ύμνος της Χώρας με στίχους από το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού και μελοποίηση από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο. Μετά τον θάνατο του Διονυσίου Σολωμού ιδρύεται η “Επτανησιακή Σχολή”. Ακόμη ο ιταλόφωνος ποιητής Νικόλαος Ούγγο Φώσκολος γεννήθηκε και μορφώθηκε στο νησί της Ζακύνθου όπου αργότερα καθιερώθηκε ως εθνικό ποιητής της Ιταλίας. Τέλος η νεότερη ιστορία της Ζακύνθου και της Ελλάδας επηρεάστηκε από το συγγραφικό και θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου όπου το 1931 ανακηρύχτηκε μέλος της ακαδημίας.

Πέρα όμως από την ποίηση και την λογοτεχνία, η μουσική άνθισε στο νησί όπου λατρεύονταν ο θεός της μουσικής Απόλλωνας. Οι καντάδες αποτελούν ιδιαίτερο ζακυνθινό γνώρισμα, μέσα από τις οποίες μελοποιείται ο λόγος. Εκτός όμως από τις μοναδικές καντάδες οι Ζακυνθινοί δημιούργησαν την αρεκία το τετράφωνο λαϊκό τραγούδι.
Οι επιρροές από την Δύση και τις συνεχής αλλαγή πληθυσμού άνθισαν την όπερα και τις οπερέτες οι οποίες έδεναν τους λαϊκούς και τους αριστοκράτες. Το 1815 ιδρύεται στο νησί η πρώτη Μουσική Σχολή και στους Ολυμπιακούς Αγώνες 1896 εμφανίστηκε η φιλαρμονική της Ζακύνθου. Αξιόλογοι μουσικοί που διακρίθηκαν στο εξωτερικό γεννήθηκαν στο νησί, λαμπρά δείγματα αποτελούν ο Φραγκίσκος Δομενεγίνης και ο Αντώνης Καπνίσης.
Παράλληλα με την μουσική αναπτύχθηκε και το θέατρο το οποίο άκμασε την εποχή της Βενετοκρατίας και επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από το ιταλικό λαϊκό θέατρο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η προσέλευση προσφύγων από την Κρήτη. Έτσι λοιπόν η δομή, οι ομιλίες αλλά και η υποκριτική προέρχονται από τον συνδυασμό της βενετσιάνικης Comedia De l’Arte και του κρητικού θεάτρου. Έτσι λοιπόν στο νησί το θέατρο άρχισε να ανθίζει με την κατασκευή θεάτρων και με παραστάσεις αρχαίου δράματος, κρητικού θεάτρου και σύγχρονων Ζακυνθινών θεατρικών συγγραφέων.

Τα καταπράσινα και ανθισμένα τοπία, τα γαλάζια νερά και οι ονειρικές σπηλιές δεν παρέλειψαν να εμπνεύσουν τους Ζακυνθινούς για ενασχόληση με τον χώρο της ζωγραφικής. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο νησί έζησαν οι σημαντικότεροι αγιογράφοιοι οποίοι προέρχονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Στις περισσότερες εκκλησίες οι εικόνες που τις διακοσμούν ακολουθούν την τεχνοτροπία της Κρητικοζακυνθινής σχολής η οποία δημιουργήθηκε με την προσέλευση Κρητικών στο νησί στα μέσα του 17ο αι.

Η πολλή γνωστή Επτανησιακή Σχολή αποτέλεσε έναν παράξενο συνδυασμό Ζακυνθινής ζωγραφικής, βυζαντινής τεχνοτροπίας και χαρακτηριστικά της ιταλικής αναγέννησης.

Οι πιο άξιοι εκπρόσωποι της Επτανησιακής Σχολής αποτελούν ο Παναγιώτης Δοξαράς, Ο Νικόλαος Κουτουζής και ο Νικόλαος Καντούνης. 

Αξίζει να αναφέρουμε και τους νεότερους περισσότερο για την προσωπική τεχνοτροπία που εισήγε ο καθένας, όπως τον Διονύσιο Τσόκο, των Αλ. Και Γ. Γρυπάρη και του Δημήτριου Πελεκάση. Οι νεότεροι ζωγράφοι απεικονίζουν όχι τόσο το θείο στοιχείο αλλά δίνουν βαρύτητα στην απόλαυση των αισθήσεων. Η τέχνη της ξυλογλυπτικής στο νησί αναβλύζει σε κάθε εκκλησία του νησιού, μέσα από ξύλινα τέμπλα με εντυπωσιακά σκαλίσματα, ενώ φωτεινό δείγμα αργυρογλυπτικής αποτελεί η ασημένια λάρνακα στην οποία φυλάσσονται τα λείψανα του Αγ. Διονυσίου.
Στον χώρο της αρχιτεκτονικής το νησί κατάφερε να προβάλει ένα ξεχωριστό και ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ύφος. Επιρροές από την Δύση, η Βενετσιάνικη κατοχή, η Γαλλική αυτοκρατορία, η Ιταλική Αναγέννηση, το Αγγλικό κράτος και το Βυζάντιο συνέβαλαν στο μοναδικό αρχιτεκτονικό προφίλ του νησιού. Τόσο τα αρχοντικά των ευγενών, οι εκκλησίες, τα μοναστήρια, τα κάστρα, οι γραφικές στοές όσο και τα φτωχικά και συνάμα απλοϊκά σπίτια των αστικών και λαϊκών μαρτυρούν τον σημαντικό ρόλο της εισχώρησης και αφομοίωσης ξένων τεχνοτροπιών τόσο στον χώρο της σχεδίασης, κατασκευής, λειτουργικότητας και διακόσμησης των κτισμάτων αυτών. 

Ιστορία

1. Προϊστορικοί και αρχαίοι χρόνοι

Η παρουσία της Ζακύνθου σημειώνεται από τους μυθικούς ήδη χρόνους. Η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται από τον Όμηρο στα έργα του Ιλιάδα και Οδύσσεια.Λέγεται ότι πήρε το όνομά της από τον Ζάκυνθο, γιο του βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. O Zάκυνθος με αχαιούς πολεμιστές από την πόλη Ψωφίδα της Αρκαδίας, όπου βασίλευαν τα αδέλφια του, κατοίκησε πρώτος το νησί δίνοντας του το όνομά του. Έχτισε μάλιστα ακρόπολη, πιθανόν στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το Βενετσιάνικο κάστρο, την όποία και ονόμασε Ψωφίδα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παυσανία και του Θουκυδίδη αυτό συνέβη το 1500 π.Χ.

Οι νέοι κάτοικοι λάτρευαν τους Ολύμπιους θεούς, κυρίως τον Απόλλωνα και την Αρτεμη, όπως αποδεικνύεται και από αρχαία νομίσματα που έχουν βρεθεί στο νησί.

Στους Περσικούς πολέμους η Ζάκυνθος δεν έλαβε μέρος. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο υποστήριξε την αθηναϊκή συμμαχία και συμμετείχε στην εκστρατεία εναντίον της Σικελίας. Μετά την αποτυχία της εκστρατείας, η αθηναϊκή συμμαχία διαλύεται και η Ζάκυνθος κατακτήθηκε από τους Σπαρτιάτες.

Αργότερα θα βρεθεί υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων έως ότου κατακτηθεί τελικά από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

2. Ρωμαϊκοί και Βυζαντινοί χρόνοι

O 2os αιώνας π.Χ. βρίσκει τη Ζάκυνθο υπό Ρωμαϊκή κατοχή. Αρχικά διοικείται από Ρωμαίο κυβερνήτη σύμφωνα με το Ρωμαϊκό δίκαιο, αργότερα όμως οι Ζακυνθινοί αποκτούν κάποιας μορφής αυτονομία με την υποχρέωση να πληρώνουν ετήσιο φόρο στη Ρώμη και να παρέχουν ένα συγκεκριμένο αριθμό ανδρών για τις Ρωμαϊκές λεγεώνες.

Παρόλο που πολλές φορές, ιδιαίτερα στην αρχή, προσπάθησαν οι κάτοικοι του νησιού να απαλλαγούν από τη Ρωμαϊκή κηδεμονία δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου συνεργάστηκαν επιτυχώς με τους Ρωμαίους για να υπερασπίσουν το νησί τους από διάφορες επιδρομές, κυρίως πειρατών που εκείνα τα χρόνια λυμαίνονταν τις ακτές τις Μεσογείου.

Η παρακμή και τελικά η πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έδωσαν νέα ώθηση σε διάφορους επίδοξους κατακτητές. Για αρκετές δεκαετίες οι ντόπιοι κάτοικοι βρίσκονταν στο έλεος των Γότθων, των Βανδάλων και των Αράβων που με συνεχείς επιδρομές οδήγησαν τους κατοίκους στα όρια της ανέχειας.

Δεν υπάρχει καμιά ιστορικά βεβαιωμένη πληροφορία για την ακριβή εποχή διάδοσης του χριστιανισμού στη Ζάκυνθο συμπεραίνεται όμως ότι η νέα θρησκεία επικράτησε μετά τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα.

Η ντόπια παράδοση ωστόσο υποστηρίζει ότι το 34 μ.Χ. η Μαρία Μαγδαληνή, πηγαίνοντας από την Ιερουσαλήμ στην Ρώμη, σταμάτησε στη Ζάκυνθο και κήρυξε το λόγο του Ιησού. Λέγετε μάλιστα ότι το χωριό Μαριές στη δυτική πλευρά του νησιού ονομάστηκε έτσι σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος.

Κατά την Βυζαντινή περίοδο οι κάτοικοι της Ζακύνθου συνεχίζουν ζουν στην ανέχεια και το φόβο, χωρίς καμιά προοπτική ανάπτυξης καθώς μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου βρίσκονται σχετικά απομονωμένα στα δυτικά όρια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και αποτελούν εύκολο στόχο των κάθε λογής επιδρομέων.

Στις αρχές τις 2ης μ.Χ. χιλιετηρίδας, καθώς η Βυζαντινή αυτοκρατορία οδεύει προς την πτώση της, ένα νέο είδος επιδρομέων κάνει την εμφάνισή του. Είναι οι Σταυροφόροι που στο δρόμο για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων δεν χάνουν την ευκαιρία να επιτεθούν στις Βυζαντινές επαρχίες που θα βρεθούν στο δρόμο τους.

3. Φραγκοκρατία

Στα τέλη του 12ου αιώνα μ.Χ. Φράγκοι επιδρομείς καταλαμβάνουν τα νησιά του Ιονίου και ιδρύουν τις πρώτες στην Ελλάδα Φράγκικες ηγεμονίες.

Ιδρύεται έτσι , το 1185, η Παλατινή κομητεία Κεφαλληνίας-Ζακύνθου, που θα διατηρηθεί για τρεις ολόκληρους αιώνες υπό την ηγεμονία της οικογένειας των Ορσίνι αρχικά, των Ανδηγαυών αργότερα και τελικά των Τόκκων.

Οι συνωμοσίες, οι ίντριγκες και οι φόνοι θα χαρακτηρίσουν την εποχή της φράγκικης κυριαρχίας στη Ζάκυνθο αν και κατά την περίοδο της ηγεμονίας των Τόκκων οι συνθήκες καλυτερεύουν ,το νησί αρχίζει να αναπτύσσεται και ο πληθυσμός του φτάνει τις 25.000 κατοίκους.

Όμως το 1479 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν και καταστρέφουν τη Ζάκυνθο ενώ ο τελευταίος Τόκκος εγκαταλείπει το νησί ανήμπορος να αντιδράσει στην τουρκική επιδρομή.

4. Ενετοκρατία

Οι Ενετοί αναγνωρίζοντας τη στρατηγική για την εποχή σημασία της Ζακύνθου και μετά από ένα αξιοθαύμαστο πολεμικό και διπλωματικό παιχνίδι με τους Τούρκους καταλαμβάνουν το νησί το 1485.

Η ενετική κατοχή προσφέρει στη Ζάκυνθο τη σταθερότητα και τις ευκαιρίες ανάπτυξης που για αιώνες είχε στερηθεί. Ο αποδεκατισμένος, μετά την Τουρκική κατοχή, πληθυσμός ενισχύεται με ενετούς υπηκόους αλλά και Έλληνες που καταφεύγουν ομαδικά εκεί όταν οι περιοχές τους κατακτώνται από τους Τούρκους. Έτσι η Ζάκυνθος μεταβάλλεται σε καταφύγιο για τους υπόλοιπους καταδιωκόμενους Έλληνες και πολύ σύντομα σε ένα κέντρο του Ελληνισμού. Η Ελληνική συνείδηση και παραδόσεις μέσα από τη γόνιμη αλληλεπίδραση με τις εξίσου έντονες Δυτικές επιδράσεις θα οδηγήσουν σε ένα νέο κοινό πνεύμα που θα εκφραστεί με όλες τις μορφές της τέχνης.

Η ειρήνη που η ισχύς της Βενετίας εξασφαλίζει στο νησί δίνει για πρώτη φορά μετά από αιώνες τη δυνατότητα οικονομικής και πνευματικής άνθησης. Οι κάτοικοι χωρίζονταν σε τρεις τάξεις: στους ευγενείς (nobili), στους αστούς (civili), και το λαό (popolari). Mόνο η τάξη των ευγενών, όσων δηλαδή το όνομα ήταν γραμμένο στη Χρυσή Βίβλο των ευγενών (libro d' oro) είχαν πολιτικά δικαιώματα.

Η στυγνή εκμετάλλευση του λαού από τους ευγενείς οδήγησε στο ρεμπελιό των ποπολάρων, την πρώτη κοινωνική επανάστασή στην ιστορία της νεώτερης Ελλάδας(1628-1632), που τελικά πνίγηκε στο αίμα. Οι Ζακυνθυνοί υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό τα μηνύματα της Γαλλικής επανάστασης(1789).

H βενετσιάνικη κυριαρχία λήγει, μετά από τρεις αιώνες, τα τελευταία χρόνια του 18ου αιώνα, με την πτώση της Γαληνότατης Δημοκρατίας και την κατάλυσή της από τα στρατεύματα των Γάλλων Δημοκρατών.

5. Γάλλοι και Ρωσσοτούρκοι

Στις 4 Ιουλίου του 1797 η τρίχρωμη δημοκρατική σημαία αντικαθιστά στη Ζάκυνθο τη σημαία του Αγίου Μάρκου και οι Ζακυνθινοί υποδέχονται με ενθουσιασμό τις ιδέες για ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα. Λίγες μέρες αργότερα και με ενθουσιώδεις πανηγυρισμούς καίνε στην πλατεία του Αγίου Μάρκου το Libro d' oro .

Η Γαλλική κατοχή κρατά μόλις 15 μήνες. Τον Οκτώβριο του 1798 Ρώσοι και Τούρκοι καταλαμβάνουν τα Ιόνια νησιά, μια κατοχή που διαρκεί δύο σχεδόν χρόνια. Τελικά το 1800 οι δύο δυνάμεις αποφάσισαν την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους με το όνομα "Επτάνησος Πολιτεία" υπό την ''προστασία'' Ρωσίας και Τουρκίας. Στην τελευταία μάλιστα το νεοϊδρυθέν κράτος ήταν υποχρεωμένο να πληρώνει ετήσιο φόρο.

Η Επτάνησος Πολιτεία, που απετέλεσε το πρώτο ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος της σύγχρονης ιστορίας, διήρκεσε επτά χρόνια. Το 1807 γαλλικά στρατεύματα, αυτοκρατορικά αυτή τη φορά, καταλαμβάνουν τα Ιόνια νησιά. Αλλά ούτε και αυτή η δεύτερη γαλλική κατοχή θα διαρκέσει πολύ. Δύο χρόνια αργότερα, το 1809 ο Αγγλικός στόλος καταλαμβάνει τη Ζάκυνθο.

6. Αγγλική Κατοχή

Η Αγγλική κατοχή (1809-1864) θα είναι και η τελευταία περίοδος κατοχής πριν από την ένωση με την Ελλάδα. Σημαντικά έργα υποδομής εκτελούνται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπως δρόμοι, γέφυρες, καθώς και ένα μέρος του λιμανιού.

Οι ολοένα εντεινόμενες μυστικές προετοιμασίες για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού από την υπόλοιπη Ελλάδα, στις οποίες με ενθουσιασμό παίρνουν μέρος πολλοί Ζακυνθινοί, δημιουργούν πολλές αντιθέσεις μεταξύ των κατοίκων του νησιού και της Αγγλικής διοίκησης. Αντιθέσεις που εντείνονται με το ξέσπασμα, το 1821, της Ελληνικής επανάστασης. Η Αγγλική διοίκηση θέλοντας να διατηρήσει ουδετερότητα χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να αποτρέψει τη συμπαράσταση των κατοίκων των Επτανήσων προς την επανάσταση. Παρά τις διώξεις , τις φυλακίσεις και τους απαγχονισμούς οι επτανήσιοι στηρίζουν απροκάλυπτα και ενεργά τους εξεγερμένους Έλληνες.

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και την ίδρυση του Ελληνικού κράτους εμφανίζεται έντονο και το αίτημα της ένωσης των Ιονίων νησιών με την υπόλοιπη Ελλάδα. Παρά τις έντονες αρχικές αντιρρήσεις της η Αγγλία μαζί με τη Γαλλία και τη Ρωσία υπογράφουν στις 5 Ιουνίου του 1863 στο Λονδίνο, συνθήκη σύμφωνα με την οποία η Αγγλία εγκαταλείπει τη θέση της ως προστάτιδας δύναμης των Ιόνιων νησιών.

Στις 21 Μαΐου 1864 επισημοποιείται η ένωση των Ιόνιων νησιών με την Ελλάδα.

7. Πρόσφατα χρόνια

Η Ζάκυνθος και τα υπόλοιπα Ιόνια νησιά είναι τώρα τμήμα της Ελλάδας και ακολουθούν σε γενικές γραμμές την τύχη του υπόλοιπου Ελληνισμού.

Κατά τη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου το νησί καταλαμβάνεται αρχικά από Ιταλούς και αργότερα από Γερμανούς. Πολλοί Ζακυνθινοί παίρνουν μέρος στην Αντίσταση που θα οδηγήσει, το 1945, στην απελευθέρωση από τη Γερμανική κατοχή.

Λίγα χρόνια αργότερα το1953 ένας καταστρεπτικός σεισμός που ακολουθείται από εκτεταμένη πυρκαγιά ισοπεδώνει την πόλη της Ζακύνθου. Χάνονται έτσι ιστορικά κτίρια και εκκλησίες μαζί με τους θησαυρούς που περιέχουν. Η πόλη ξαναχτίζεται, αυτή τη φορά σύμφωνα με έναν ιδιαίτερα αυστηρό αντισεισμικό κανονισμό, προσπαθώντας συγχρόνως να διατηρήσει κάτι από τον παλιό της χαρακτήρα.